Temat Konferencji nawiązywał do zmian i konsekwencji  tych zmian w obszarze znowelizowanej ustawy Pzp, z dnia 22 czerwca 2016 r. o zmianie ustawy Prawo zamówień publicznych z dnia 29 stycznia 2004 r., (opublikowana w dniu 13 lipca 2016 r. w Dz.U. RP pod pozycją 1020, weszła w życie 28 lipca 2016 r.)

Konferencja rozpoczęła się od uroczystego otwarcia oraz powitania uczestników i gości, której dokonali Mariola Gala-de Vacqueret Redaktor naczelna wydawnictw SEKOCENBUD oraz  Andrzej Górniecki Prezes OWEOB „Promocja” organizator Konferencji, a przede wszystkim wydawca baz cenowych SEKOCENBUD.

Następnie zgromadzonych przywitał Dyrektor Departamentu Prawnego Bogdan Artymowicz, reprezentując w tym dniu Prezesa Urzędu Zamówień Publicznych Panią Małgorzatę Stręciwilk, która objęła konferencję patronatem honorowym.

W imieniu wszystkich Partnerów głos zabrał mecenas Dariusz Ćwik z Kancelarii Radców Prawnych Ćwik i Partnerzy.

Pierwszą sesję obrad rozpoczął Dyrektor Bogdan Artymowicz z UZP, który omówił wybrane aspekty zmian w ustawie Prawo zamówień publicznych. Po prezentacji podczas niezwykle ożywionej dyskusji uczestnicy konferencji starali się uzyskać jak najwięcej odpowiedzi z bezpośredniego źródła. Ilość tych zmian oraz wątpliwości co do ich interpretacji spowodowała, że pytań było bardzo wiele.

Następny z kolei referat przyjęty został z tak samo dużym zainteresowaniem.
Prof. dr hab. Andrzej Borowicz  podjął próbę wstępnej oceny zmian w ustawie Pzp w referacie pt.: „Konsekwencje zmian w ustawie Pzp dla procesów inwestycyjnych”. Była to ocena wnikliwa, obiektywna i akcentująca istotne elementy jak np.: wzrost stopnia skomplikowania procesu zamówień publicznych  lub niejasność określenia „cena lub koszt”. Profesor zwrócił uwagę na fakt, że kategorie „ceny” oraz „kosztu”, wchodzą ze sobą w relacje i zależności o różnorodnym charakterze, co może w praktyce powodować problemy dość oczywiste dla każdego kosztorysanta.

W swoim wystąpieniu prof. Borowicz zaakcentował też zagadnienie „pomocniczych działań zakupowych” wprowadzonych ustawą nowelizacyjną, stawiając  pytanie: Czy podmioty oferujące „pomocnicze działania zakupowe”, będą jednostkami kompetentnymi? Z drugiej strony jednak instytucja ta może stanowić istotny bodziec do tworzenia/odtwarzania, na przykład w sektorze jednostek samorządu terytorialnego, sieci podmiotów profesjonalnego zastępstwa inwestycyjnego.

Z kolei Piotr Płaciszewski z Kancelarii Radców Prawnych Ćwik i Partnerzy, Partnera głównego Konferencji w referacie dotyczącym „Zmiany umowy w sprawie zamówienia publicznego w świetle ustawy z dnia 22 czerwca 2016 roku nowelizującej ustawę - Prawo zamówień publicznych” podkreślił, że celem nowelizacji ustawy Pzp było m.in. usprawnienie procedur zmiany umowy, które poprzednio znacznie ograniczały tę możliwość. Nowy art. 144 – zawiera katalog okoliczności uzasadniających dokonywanie zmian w umowie, w tym również zmian dotyczących zamawiania robót dodatkowych.  Co do zasady nadal obowiązuje zakaz dokonywania zmian postanowień umowy w stosunku do treści oferty, na podstawie której dokonano wyboru wykonawcy. Modyfikacja umowy będzie możliwa jeśli zmiany dotyczą realizacji dodatkowych dostaw, usług lub robót budowlanych od dotychczasowego wykonawcy, nieobjętych zamówieniem podstawowym, pod warunkiem, że stały się niezbędne i zostały spełnione łącznie określone warunki wymienione w art. 144 ust. 1-6.

Ponadto uchylony przepis art. 67 ust. 1 pkt 5 ustawy Pzp regulował kwestię zamówień dodatkowych. W wyniku omawianej nowelizacji, zastąpiony został przez przepis art. 144 ust. 1 pkt 3 ustawy Pzp, który stanowi, że można dokonać modyfikacji umowy jeśli zostały spełnione łącznie wymienione tam warunki.

Piotr Płaciszewski podkreślił też, że brak jest równowagi stron przy umowie o zamówienie publiczne. Jest to w pewnym stopniu uzasadnione ponieważ Zamawiający, który dysponuje środkami publicznymi powinien posiadać wszelkie możliwości, aby gospodarować nimi w sposób racjonalny i optymalny. Zgodnie z ustawą o finansach publicznych (z dnia 27 sierpnia 2009 r. art.44) wydatki publiczne powinny być dokonywane w sposób celowy i oszczędny, uzyskując najlepsze efekty z danych nakładów przy użyciu optymalnych metod i środków.

Prelegent podsumowując zauważył, że zmiany umowy nie mogą doprowadzić do naruszenia zasady równego traktowania wykonawców oraz zasady konkurencyjności postępowania.

Szczególną uwagę poświęcono na omówienie nowego kryterium wyboru najkorzystniejszej oferty – kryterium kosztu i możliwości wykorzystania rachunku kosztów cyklu życia. Zagadnienia z tym związane wzbudziły najwięcej wątpliwości i emocji. Warto przypomnieć, że zgodnie z art. 91 ust. 3c rachunek kosztów cyklu życia obejmuje koszty:

1. poniesione przez zamawiającego lub innych użytkowników związane z:
   a) nabyciem,
   b) użytkowaniem, w szczególności zużycie energii i innych zasobów,
   c) utrzymaniem,
   d) wycofaniem z eksploatacji, w szczególności koszty zbierania i recyklingu;
2. przypisywane ekologicznym efektom zewnętrznym związane z cyklem życia produktu, usługi lub robót budowlanych dotyczące emisji gazów cieplarnianych i innych zanieczyszczeń oraz inne związane z łagodzeniem zmian klimatu, o ile ich wartość pieniężną można określić i zweryfikować.

Obszerny materiał w temacie kosztu cyklu życia budynku przedstawił mgr inż. Dariusz Koc przedstawiciel Krajowej Agencji Poszanowania Energii SA, Partnera merytorycznego Konferencji. KAPE wielokrotnie wykonywała na potrzeby różnych zamawiających – przede wszystkim sektora publicznego, analizy cyklu życia budynku przy wykorzystaniu rachunku LCC i one właśnie posłużyły jako przykład w przedstawionym referacie.

Prelegent zaprezentował też sposoby i metody liczenia kosztów cyklu życia przy wykorzystaniu rachunku LCA (Life Cycle Assessment), którego celem jest identyfikacja i określenie potencjalnych wpływów na środowisko podczas cyklu życia tego wyrobu oraz LCC (Life Cycle Cost) uwzględniający aspekt kosztów. LCC znajduje szerokie zastosowanie w podejmowaniu decyzji, zwłaszcza w odniesieniu do zielonych zamówień publicznych. LCC definiuje się też jako całkowite koszty wyrobu w całym okresie życia, zawierające koszty planowania, projektowania, nabycia (budowy), eksploatacji, konserwacji oraz składowania i likwidacji, pomniejszone o wartość rezydualną. W części praktycznej Dyrektor Koc odniósł się do optymalizacji kosztów w cyklu użytkowania i metod ich oceny. Stwierdził, że metody oceny i optymalizacji kosztów użytkowania budynków, mogą być:

• sporządzone w oparciu o metody zalecane/sugerowane w przepisach i dyrektywach unijnych z licznymi możliwościami ich uproszczeń,
• autorskie, zdefiniowane wg własnych potrzeb i wymagań w zależności od celu, jaki chcemy ostatecznie osiągnąć.

Wykorzystując wiedzę z dokonanych przez firmę KAPE analiz dyrektor Koc zaprezentował kilka przykładów analiz szacowania kosztu globalnego dla różnych rodzajów budynku. Według Prelegenta oddziaływanie standardu energetycznego budynku na ekonomię „projektu inwestycyjnego” jest obecnie rzadko analizowane z należną temu zagadnieniu uwagą. Ponadto obecnie nie ma zbyt wielu doświadczeń z tym związanych w postępowaniach o zamówienia publiczne na budowę budynków użyteczności publicznej. Podobna sytuacja jest również w przypadku budynków komercyjnych. Główny problem to  brak jasnego i precyzyjnego zdefiniowania metodyki i wytycznych do obliczeń kosztów eksploatacji budynków, tak by obliczenia te można było wykonywać w sposób umożliwiający porównanie wariantów między sobą. W przypadku zamówień publicznych w taki sposób, aby każdy z potencjalnych oferentów obliczał te same wielkości konieczne do wykonania analizy porównawczej na etapie przygotowania oferty.

Kontynuując wiodący temat konferencji mgr inż. Elżbieta Ziaja, niezależny konsultant i właścicielka Biura Zarządzania Projektami Inwestycyjnymi „SAMAX” przedstawiła prezentację pt.: „Analiza kosztów i ich optymalizacja w kontekście niezawodności i trwałości obiektu”. Przedstawiła w nim m.in. zagadnienie optymalizacji kosztów budynku z uwzględnieniem analizy kosztów czynników zmniejszających zapotrzebowanie energetyczne.

W tym kontekście odniosła się również do pojęcia niezawodności i trwałości obiektu.

Podkreśliła, że poziom niezawodności obiektu, a co się z tym wiąże koszt istnienia obiektu jest kształtowany we wszystkich fazach – koncepcji, projektowania, wytwarzania i eksploatacji. Jednak największe możliwości oddziaływania na niezawodność, jak i na koszty krzywej istnienia obiektu pojawiają się w fazie koncepcyjnej i projektowania, w tym konstruowania.

Jak poważne są konsekwencje związane z nieprecyzyjnym, wadliwym opisem przedmiotu zamówienia w postaci czasu i kosztów realizacji inwestycji, które niestety bardzo często kończą się rozstrzygnięciami w sądach omówili nawiązując również do cyklu życia produktu Panowie mecenas Andrzej Sokołowski i Piotr Stenko z kancelarii Jara Drapała&Partners, Partnera merytorycznego Konferencji. We wprowadzeniu Panowie zaznaczyli,  iż celem referatu jest opisanie tego, w jaki sposób wadliwy opis przedmiotu zamówienia może wpływać na uprawnienia stron  tj. inwestora (zamawiającego) i wykonawcy, już zawartej umowy nie zaś omówienie tego, jak wadliwy opis przedmiotu zamówienia rzutuje na samą procedurę udzielenia zamówienia publicznego. Kwestia ta często wiąże się z długoletnimi sporami sądowymi zarówno w zakresie dotyczącym wykonania robót budowlanych (w tym robót dodatkowych i zamiennych) jak i zdarzeń mających miejsce już po odbiorze przedmiotu umowy, np. w ramach wszelkiego rodzaju rękojmi, gwarancji, odszkodowań za pojawienie się szkody w przedmiocie robót budowlanych.

W pierwszej części swego referatu Panowie omówili metody opisu przedmiotu zamówienia, wady dokumentacji przetargowej i rozkład odpowiedzialności za ich powstanie. Przywołano też najczęstsze przykłady skutków wadliwości poszczególnych rodzajów dokumentacji projektowej. Prelegenci zróżnicowali wady opisu przedmiotu zamówienia i ich skutki w formule „Wybuduj” oraz „Zaprojektuj i wybuduj”. W drugiej części prezentacji skoncentrowano się na zagadnieniu skutków wad opisu przedmiotu zamówienia w kontekście cyklu życia produktu (roboty budowlanej). Podkreślono, że skutki te z reguły dopiero po odbiorze i przejęciu robót przez inwestora wpływają na jego sytuację mogąc często w istotny sposób kształtować koszty utrzymywania obiektu, jego napraw etc.

Pozostając w obszarze związanym z przygotowaniem inwestycji i błędów jakie często pojawiają się na tym etapie swój referat przedstawił inż. Zbigniew Boczek, niezależny Konsultant, Rozjemca i Wykładowca, V-ce przewodniczący Sądu Arbitrażowego SIDiR (FIDIC) i Arbiter Sądu Pomorza Zachodniego. Redaktor naczelny Biuletynu Konsultant SIDiR.

Już od dwóch lat w czasie konferencji ciechocińskich zajmujemy się zagadnieniami związanymi z modelowaniem danych o budowli BIM. W tym roku nie mogło zabraknąć tego tematu, gdyż w znowelizowanej ustawie Pzp zaimplementowano przepisy Dyrektywy w tej sprawie. Zmiana ta już od dawna była wyczekiwana wśród uczestników procesu inwestycyjnego, którzy oczekiwali, że zapisy te znacznie przyśpieszą lub przynajmniej ułatwią działania związane z wykorzystaniem BIM w praktyce.

Podczas konferencji w symbolicznym BIM-Bloku wystąpili w kolejnych dwóch prezentacjach: mgr inż. Arkadiusz Mackiewicz kierujący działem CAD/AEC w firmie PROCAD SA, (gdzie głównie przygotowuje optymalne rozwiązania w oparciu o produkty Autodesk) oraz Paweł Kaczmarski Kierownik działu IT i członek zespołu redakcyjnego SEKOCENBUD w firmie OWEOB „Promocja”. Panowie przypomnieli genezę i rozwój BIM-u na świecie, głównie jednak mówiono o BIM-ie w kontekście możliwości jego wykorzystania przy szacowaniu kosztów cyklu życia.

Paweł Kaczmarski zaznaczył też, że obecnie wszystkie programy do kosztorysowania oraz do wyceny wartości kosztorysowej z serii SEKO autorstwa OWEOB PROMOCJA obsługują BIM – pozwalają na import, synchronizację i aktualizację plików .ifc.

Natomiast Arkadiusz Mackiewicz w podsumowaniu stwierdził, że BIM pozwala szerzej spojrzeć na rentowność przedsięwzięcia, przeanalizować poszczególne składniki kosztów (na każdym etapie życia budowli), znaleźć potencjalne oszczędności i wybrać najkorzystniejszy wariant, co doskonale wpisuje się w rachunek kosztów całego cyklu życia.

Podkreślono też, że w dalszym ciągu jednak brak jest odpowiednich przepisów, które jednoznacznie wskazywałyby na sposób wdrożenia i zastosowania metodyki modelowania danych. Pomimo tego czy wbrew temu w zamówieniach publicznych już coraz częściej pokazują się w SIWZ zapisy dotyczące BIM.

Pociesza też fakt, że w Ministerstwie Infrastruktury i Budownictwa rozpoczął się cykl spotkań związanych z zastosowaniem metodyki BIM  w budownictwie, pod przewodnictwem wiceministra Tomasza Żukowskiego odbyło się już pierwsze spotkanie i planowane są kolejne.

Dużym zainteresowaniem uczestników konferencji spotkały się panele dyskusyjne. Pierwszy z nich prowadzony przez przedstawiciela KAPE SA Dariusza Koca koncentrował się wokół tematyki wdrożenia rachunku kosztów cyklu życia LCC w polskich zamówieniach publicznych. Drugi z kolei moderowany przez Mariolę Gala-de Vacqueret nawiązywał do istotnych zmian w Pzp - dalszego ograniczenia przez Ustawodawcę kryterium ceny jako jedynego kryterium wyboru najkorzystniejszej oferty oraz kryterium kosztu. W tych tematach wypowiadali się Balbina Kacprzyk Prezes Stowarzyszenia Kosztorysantów Budowlanych, Profesor Andrzej Borowicz z Uniwersytetu Łódzkiego oraz mecenas Dariusz Ćwik. Dyskusja wzbogacała wiedzę i prowokowała do dalszych pytań uczestników konferencji.

Podczas uroczystej gali jaka miała miejsce w czasie 22 Konferencji nastąpiło ogłoszenie wyników 19 Rankingu Biur Kosztorysowych organizowanego tradycyjnie przez OWEOB „Promocja”. W tym roku w RBK wzięło udział po raz pierwszy kilka nowych firm z powodzeniem funkcjonujących już od pewnego czasu na rynku budowlanym. Cieszy to niezwykle, bo wobec ciągłego wzrostu wymagań i kompetencji w stosunku do kosztorysantów funkcjonowanie biur kosztorysowych zyskuje na wartości.

Poniżej lista laureatów:
I miejsce – NORMAN Bartłomiej Siekierkowski
II miejsce – TECHBUD Kosztorysy
III miejsce – ANGRA Marek Bajoński i Jerzy Przyłuski

Mariola Gala-de Vacqueret
Redaktor Naczelna wydawnictw SEKOCENBUD