Aby otrzymać dopłatę z NFOŚIGW projekt musi spełniać odpowiednie wymogi tj.:

- budynki o wskaźniku zapotrzebowania na energię nie większym niż 40 kWh/m² na rok (dopłaty do 30 tys. złotych),

- budynki  o wskaźniku zapotrzebowania na energię nie większym niż 15 kWh/m² na rok (dopłaty do 50 tys. złotych)

Weryfikacja wymagań ma być wykonywana na poziomie projektu i jego charakterystyki energetycznej, jak również po oddaniu do użytkowania na podstawie audytu energetycznego. W tym miejscu można by się zastanowić nad jakością sporządzanych przez "specjalistów" charakterystyk energetycznych i problemów związanych z nimi zapisami prawa - ale to temat na inny artykuł.

Niezależnie od podejścia do zagadnienia budownictwa ekologicznego w naszym kraju, zaostrzanie przepisów unijnych dotyczących energooszczędności w ogóle czy zanieczyszczania środowiska, jak i programy dopłat na pewno rozwiną ten kierunek działania w Polsce. Poniżej autor przedstawia pokrótce problematykę tego pojemnego hasła.

Szczypta historii - Kiedyś energia była nam potrzebna by się ogrzać, przyrządzić posiłek czy do niewielkich w dzisiejszej skali prac rzemieślniczych. Idee, na których oparta jest dzisiejsza ekologia towarzyszyły nam od początków cywilizacji. Starożytna Grecja to np.  idea "physis" stworzona przez Talesa z Miletu. Mówiła ona o ładzie panującym we wszechświecie i miejscu człowieka jako elementu przyrody dzielącego z nią los. Uznano ją za pierwszą spójną, racjonalną teorię natury. Wiele idei ekologicznych wyłania się również z czołowych dziś religii świata m.in. chrześcijaństwa.

Renesans postawił człowieka w pozycji centralnej i ukierunkował działania intelektualne na rozwój techniki i panowanie nad przyrodą.  Już wtedy G. Agricola górnik, metalurg i mineralog znany jako ojciec geologii pisał o niebezpieczeństwach zachłannej działalności człowieka.

Rewolucja przemysłowa w Anglii i Szkocji w XVIII wieku odmieniła nasz świat na zawsze. Powstały zmechanizowane fabryki, wsie zaczęły się wyludniać na rzecz coraz bardziej zatłoczonych miast. Szukano nowych źródeł energii, powstawały nowe technologie, udoskonalano globalny transport i handel. Światowa ekspansja człowieka rozwijała się w parze z konsumpcjonizmem. Krótkowzroczność i skala ludzkich przedsięwzięć stała się tak duża, że zaczęła ona zagrażać światowemu ekosystemowi. Na degradację środowiska naturalnego złożyły się:

- niekontrolowany rozwój przemysłowy i techniczny,

- rozwój urbanistyczny,

- wzrost demograficzny.

Podstawowym problemem dzisiejszej ekologii jest niekontrolowane zużycie konwencjonalnych nośników energii takich jak: ropa, węgiel, gaz, uran. Analizy tempa zużycia energii alarmują, że całkowite zasoby paliw znanych, oraz tych które zostaną odkryte według szacunków wystarczą na:

- węgla - 200 lat,

- ropy naftowej - 45 lat,

- gazu ziemnego - 45 lat.

Jednak największym zagrożeniem dla środowiska są oczywiście produkty ich eksploatacji i przetwórstwa tj.:  ciepło, gazy spalinowe i odpady jak również działalność górnicza. Na efekty wzmożonej eksploatacji energetycznej składają się:

- na skutek zakwaszania atmosfery tlenkami siarki i azotu giną lasy, zamiera życie w rzekach , jeziorach oraz środowisku morskim,

- zanieczyszczenie wód zaskórnych metalami ciężkimi,

- szkody górnicze,

- zwiększony poziom zachorowań wśród ludności silnie uprzemysłowionych regionów,

- niszczenie terenów biologicznie czynnych,

- zwiększona korozja elementów stalowych i niszczenie budowli dorobku kulturowego wykonanych zwłaszcza z piaskowca i marmuru (zanieczyszczenie atmosfery).

Współczesna architektura ekologiczna jest niebezpośrednim wynikiem kryzysu paliwowego lat 70-tych. Spowodował go wzrost cen ropy naftowej w wyniku embarga nałożonego przez grupę OPEC (zrzeszenie państw arabskich bogatych w ropę naftową) na kraje zachodnie za włączenie się w wojnę izraelsko-arabską. W tym czasie została obnażona słabość gospodarki krajów rozwiniętych i jej uzależnienie od surowców naturalnych. Owocem tego był raport WCED "Nasza Wspólna Przyszłość" (Our Common Future), który rozpoczyna się zdaniem "Na obecnym poziomie cywilizacyjnym możliwy jest rozwój zrównoważony, to jest taki rozwój, w którym potrzeby obecnego pokolenia mogą być zaspokojone bez umniejszania szans przyszłych pokoleń na ich zaspokojenie."  Na podstawie tej myśli zbudowano doktrynę ekonomii politycznej zwaną "Zrównoważonym Rozwojem". W Polsce zasada zrównoważonego rozwoju zyskała rangę konstytucyjną i została zapisana w art. 5 konstytucji. "Rzeczpospolita Polska (...) strzeże dziedzictwa narodowego oraz zapewnia ochronę środowiska, kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju.".

Można wymienić trzy interesujące nas założenia tego hasła:

1. Dysponowanie zasobami naturalnymi tak aby mogły z nich również korzystać przyszłe pokolenia (umożliwienie ich regeneracji).

2. Przestrzeganie równowagi między realizacją potrzeb człowieka i środowiska

3. Promowanie wzorów ekologiczności, energooszczędności, wykorzystywanie technologii nie mających zgubnego wpływu na środowisko naturalne.

Kraje zachodnie w myśl tej doktryny promują wdrażanie ekologicznych idei m.in. w kulturze (świadomości społecznej), architekturze, ekonomii i prawie.

Ten krótki wstęp jest niezbędny do zrozumienia istoty budownictwa ekologicznego w tym energooszczędnego. W następnym artykule poruszymy temat projektowania obiektów ekologicznych jak również  słynnego "zwracania się" budynków energooszczędnych.