Cenniki

Pierwszoplanową rolę w każdej wycenie odgrywają cenniki. Ważna jest możliwość korzystania zarówno z własnych informacji cenowych jak również baz danych dostarczanych przez wyspecjalizowane firmy – w tym najpopularniejsze na rynku polskim bazy SEKOCENBUD. Nie wystarczy powiedzieć, że program importuje cenniki – ważne jest także w jaki sposób to robi – czy dane po zaimportowaniu do programu są kompletne i czy korzystanie z nich odbywa się w sposób efektywny. Użytkownicy programów z serii SeKo są w tej kwestii na uprzywilejowanej pozycji – fakt, że producent programu do kosztorysowania jest jednocześnie twórcą cenników SEKOCENBUD pozwala zagwarantować pełną ich kompatybilność.

O wykorzystaniu cenników przez programy kosztorysowe pisałem w artykule "Cenniki w programach do kosztorysowania" – zainteresowanych zachęcam do zapoznania się z tą publikacją.

Rysunek 1. Praca z cennikami możliwa jest zarówno w formie strukturalnej (drzewiastej) jak i tabelarycznej (płaskiej) - z uwzględnieniem dodatkowych opisów i informacji graficznych.

Dopasowanie wartości kosztorysu do podanej kwoty
Jedną z funkcji spotykanych w programach kosztorysowych jest dopasowanie wartości kosztorysu do podanej kwoty. Trochę przeczy to założeniu, że wartość kosztorysu powinna wynikać z wartości skalkulowanych w nim robót. Automatyczne korygowanie elementów składowych wybranych pozycji mające na celu korektę ostatecznej wartości kosztorysu może być działaniem dość ryzykownym - powstałe w ten sposób ceny jednostkowe poszczególnych pozycji mogą mieć niewiele wspólnego z rzeczywistością.

Z tego powodu przez długi czas programy serii SeKo takiej funkcji nie posiadały. Jednak z uwagi na prośby Użytkowników, chcących móc skorzystać z takiej możliwości, także w nich pojawiło się dopasowanie wartości kosztorysu do podanej kwoty. Funkcjonalność tą zrealizowaliśmy jednak w nieco inny sposób. Zamiast prostego „przelicz do kwoty” podzieliliśmy ten proces na dwa etapy. W pierwszym należy podać docelową wartość kosztorysu do której chcemy dążyć oraz rodzaje kosztów bezpośrednich które mają być modyfikowane – do wyboru jest robocizna, materiały, sprzęt oraz pozycje uproszczone z podaną ceną jednostkową. Możliwy jest wybór dowolnej kombinacji. Następnie dla wybranych rodzajów kosztów bezpośrednich wyliczane są współczynniki korygujące jakich należy użyć, aby kosztorys doprowadzić do podanej wartości. Oczywiście jeśli jest to możliwe – program nie pozwoli na powstanie ujemnych cen jednostkowych. W razie podania parametrów uniemożliwiających doprowadzenie do zadanej ceny, program wyświetli stosowny komunikat.

Dodatkową funkcjonalnością jest możliwość samodzielnego wprowadzenia dowolnych współczynników – po naciśnięciu przycisku „Oblicz wartość kosztorysu”, program pokazuje orientacyjny wynik przeliczenia. Dzięki temu zyskujemy narzędzie pozwalające w szybki sposób zmodyfikować wartość wszystkich elementów w wybranych grupach kosztów bezpośrednich (R, M, S, Cj) o dowolnie podany współczynnik.

 
Rysunek 2. Funkcja dopasowania kosztorysu do podanej ceny pozwala również na modyfikację dowolnego elementu kosztów bezpośrednich (R, M, S, Cj) o zadany współczynnik.

Edycja w zestawieniach
Znacznie lepszą metodą modyfikacji wartości kosztorysu jest selektywna zmiana poszczególnych cen jednostkowych – pozwala to na działanie w sposób znacznie lepiej kontrolowany niż dopasowanie kosztorysu do podanej kwoty. Takie działania można przeprowadzić korzystając z funkcjonalności edycji w zestawieniach. Mamy do dyspozycji cztery zestawienia: robocizny, materiałów, sprzętu oraz pozycji z podanymi cenami jednostkowymi – kalkulowanych metodą uproszczoną. W każdym z tych zestawień możemy dowolnie zmieniać ceny jednostkowe dla poszczególnych składników kosztorysu, możemy także zastępować wskazany składnik innym – pochodzącym z kosztorysu, cennika lub samodzielnie zdefiniowanym.

Rysunek 3. Jedną z najbardziej efektywnych metod zmiany wartości kosztorysu jest edycja w zestawieniach.

Aby zmiana cen w zestawieniach była efektywna, warto posortować zestawienie według łącznej wartości składnika w kosztorysie. Pozwala to skupić się na modyfikacji składników o istotnym wpływie na końcową wartość kosztorysu. Podstawą do pracy w zestawieniach jest bieżąca aktualizacja (przeliczenie) wartości całego kosztorysu po dokonaniu dowolnej zmiany. W programach SeKo odbywa się to automatycznie – wartość kosztorysu (a także sumaryczna wartość jego elementów kosztów bezpośrednich) jest cały czas prezentowana w dolnej części ekranu. Dzięki temu cały czas można kontrolować efekty wprowadzanych zmian.


Rysunek 4. Cenną funkcją jest lokalizacja wystąpień składnika zestawienia w kosztorysie.

Modyfikując ceny w zestawieniach należy pamiętać, że każda zmiana dokonywana jest globalnie – w taki sam sposób dla każdego wystąpienia składnika w całym kosztorysie¹ . Dlatego istotna jest możliwość lokalizacji modyfikowanego składnika w kosztorysie. Co zrobić jeśli chcemy zmodyfikować tylko niektóre wystąpienia? Programy serii SeKo pozwalają na takie działanie – podczas pracy z zestawieniami stale dostępny jest jeden z widoków kosztorysu – widok strukturalny (drzewiasty). Korzystając z funkcji dostępnych w menu podręcznym (wywoływanym przez naciśnięcie prawego przycisku myszy) można do kosztorysu składniki dodawać, usuwać oraz modyfikować. Dotyczy to zarówno działów, pozycji jak i pojedynczych nakładów. Należy zwrócić uwagę, że w trakcie zmian kosztorysu w ten sposób, zestawienie jest automatycznie i na bieżąco aktualizowane. Pozwala to na elastyczną pracę z wykorzystaniem dwóch metod jednocześnie (edycji w zestawieniu i edycji bezpośrednio w kosztorysie).

Rysunek 5. Modyfikacja pojedynczego składnika kosztorysu podczas pracy z zestawieniami.

Różne warianty kosztorysu
Ostatnim z omawianych sposobów modyfikacji wartości kosztorysu jest wprowadzanie rozwiązań wariantowych. Programy SeKo pozwalają na dowolne ustawienia składników kosztorysu jako aktywne lub nieaktywne – biorące udział w obliczaniu wartości kosztorysu lub z niej wyłączone. W powiązaniu z rozbudowanymi możliwościami tworzenia grup składników pozwala to na tworzenie szeregu rozwiązań alternatywnych i zarządzanie nimi. Zmiana statusu (aktywny/nieaktywny) składników możliwa jest zarówno dla działów, pozycji jak i nakładów. Zmiany dotyczące działów można wprowadzać na dowolnym poziomie struktury.

Rysunek 6. Składnik aktywny i wyłączony z obliczeń - dobry sposób na wprowadzanie rozwiązań alternatywnych do kosztorysu.

W ten sposób możemy w jednym kosztorysie wprowadzić wiele rozwiązań alternatywnych i w zależności od potrzeb „włączać” tylko wariant wybrany.  Moduł wydruków programów SeKo daje możliwość wyboru jak prezentowane będą pozycje „nieaktywne” – możemy wyróżniać je prezentując  w formie przekreślonej (tak jak na ekranie), bądź całkowicie wyeliminować je z wydruku.

¹ Programy z serii SeKo pozwalają także na tworzenie zestawień dla wybranej części kosztorysu – np. działu czy wybranych pozycji – wówczas zmiany podczas edycji w zestawieniu odbywają się tylko w tym zakresie, dla którego zostało wygenerowane zestawienie.