Charakterystyka procedury „zaprojektuj i wybuduj”

Procedura ta była wymieniona w ustawie o zamówieniach publicznych już od 1997 r. Nie mogła jednak być w praktyce stosowana ponieważ nie było wskazania jak zamawiający ma opisać przedmiot zamówienia. Dopiero w 2004 r., na podstawie delegacji ustawowej zawartej w ustawie Prawo zamówień publicznych (dalej: Pzp), Minister Infrastruktury w rozporządzeniach:

– z dnia 2 września 2004 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy dokumentacji projektowej, specyfikacji technicznych wykonania i (…),

– z dnia 18 maja 2004 r. w sprawie określenia metod i podstaw sporządzania kosztorysu inwestorskiego, obliczania (…),

określił, że przedmiot zamówienia w procedurze „zaprojektuj i wybuduj” zamawiający opisuje w programie funkcjonalno-użytkowym (PF-U), który stanowi podstawę obliczenia planowanych kosztów prac projektowych oraz planowanych kosztów robót budowlanych.

Rozporządzenie z dnia 2 września 2004 r. określa, co ma zawierać program funkcjonalno-użytkowy, ale nie wskazuje na podstawie jakich opracowań i dokumentów ten program powinien być sporządzony. W konsekwencji powyższego niektórzy zamawiający opracowują PF-U na podstawie opracowanej (wcześniej lub równolegle) koncepcji projektowej zamierzonej inwestycji. Inni opracowują ten program na podstawie swoich wyobrażeń o inwestycji nie konfrontując ich z praktycznymi możliwościami rozwiązań w realnych uwarunkowaniach lokalizacyjnych. W następstwie powyższego opis przedmiotu zamówienia w procedurze „zaprojektuj i wybuduj”, w porównaniu z procedurą klasyczną, uregulowaną w art. 647 Kodeksu cywilnego, jest bardziej ogólny i znacząco mniej szczegółowy. Ta zmniejszona precyzyjność opisu przedmiotu zamówienia w procedurze „zaprojektuj i wybuduj” znacząco zwiększa ryzyko zarówno dla zamawiającego jak i wykonawcy. Ryzyko zamawiającego polega na tym, że może on uzyskać przedmiot zamówienia inny niż oczekiwał w odniesieniu do gatunku zastosowanych wyrobów, trwałości użytkowania itp. W trakcie budowy mogą wystąpić trudności w egzekwowaniu od wykonawcy jakości robót oczekiwanej przez zamawiającego. Po prostu brakuje odniesienia do wymagań zawartych w dokumentach przetargowych.

Ryzyko wykonawcy może wynikać z faktu niedoszacowania faktycznej ilości i skomplikowania robót oraz ich nieuwzględnienia w ofercie cenowej, a także przyjęcia zbyt optymistycznych terminów uzyskiwania uzgodnień i pozwoleń opracowywanych projektów a także wykonania robót budowlanych. Może to skutkować naruszeniem terminów wykonania całości przedmiotu zamówienia i obowiązkiem zapłacenia kar umownych. Może również zaistnieć potrzeba wykonania prac dodatkowych nieujętych w ofercie, co, przy wynagrodzeniu ryczałtowym (często narzucanym przez zamawiających w SIWZ), może wpłynąć negatywnie na wynik ekonomiczny całego kontraktu.

Procedura „zaprojektuj i wybuduj” występuje również w procedurach FIDIC. Jej zasady zawiera publikacja tzw. żółty FIDIC pt. „Warunki kontraktu na urządzenia i budowę z projektowaniem – dla urządzeń elektrycznych i mechanicznych oraz dla robót budowlanych i inżynieryjnych projektowanych przez wykonawcę”.

Tytuł „Warunków FIDIC” wskazuje, że są one przeznaczone głównie na wprowadzanie do istniejących obiektów nowych urządzeń elektrycznych i mechanicznych oraz związanymi z tym robotami budowlanymi.     

Niestety polska praktyka poszła w innym kierunku. W procedurze „zaprojektuj i wybuduj” zaczęto zlecać skomplikowane infrastrukturalne inwestycje liniowe – bez ustalonych warunków lokalizacyjnych i środowiskowych, często przy stosowaniu wynagrodzenia ryczałtowego dla wykonawcy i wyborze oferty najkorzystniejszej na podstawie kryterium wyłącznie najniższej ceny!!! Oznacza to w efekcie przeniesienie prawie wszystkich ryzyk związanych z taką inwestycją na wybranego wykonawcę. Działania takie niestety przyniosły więcej negatywnych niż pozytywnych następstw, ale zamawiający może wówczas wskazać jako winnego wykonawcę, który nie dotrzymał warunków umowy.

Dodatkowo zauważyć należy, że jakość i nowoczesność realizowanych obiektów w dużym stopniu zależy od poziomu jakościowego dokumentacji projektowej, która stanowi podstawę realizacji tych obiektów.Zdaniem autora, także w zamówieniach typu „zaprojektuj i wybuduj”, o efekcie końcowym realizacji w znacznym stopniu rozstrzyga dobry projekt. Z powyższego wynika wniosek, że także w tej procedurze zamawiający, w ramach oceny spełniania warunków przez wykonawców, powinien oceniać także doświadczenie i kwalifikacje zespołu projektowego. Ponadto w kryteriach oceny ofert powinny znaleźć się i uzyskać odpowiednią wagę kryteria dotyczące oceny koncepcji projektowej zawartej w ofercie potencjalnego realizatora zamówienia. Koncepcja ta powinna przedstawiać propozycję obiektu lub obiektów spełniających wymagania PF-U. Zwrócenie szczególnej uwagi zamawiającego na poziom jakości propozycji projektowych zawartych w ofercie jest istotne bo w określaniu wysokości nakładów finansowych zdecydowaną przewagę ma wykonawca robót budowlanych. W warunkach polskich w zamówieniach tego typu, liderem oferty, a potem umowy, jest zazwyczaj wykonawca robót, zaś wykonawca projektów jest tylko współuczestnikiem postępowania. Zamawiający powinien być świadom, że w procedurze „zaprojektuj i wybuduj” projektant jest poddany presji generalnego wykonawcy.

W konsekwencji uzależnień hierarchicznych i finansowych jednostki projektowej od lidera kontraktu, wynika uzależnienie wynagrodzenia wykonawcy projektów od oceny stopnia spełnienia oczekiwań wykonawcy robót budowlanych w zakresie „różnych ułatwień” w wykonaniu przedmiotu zamówienia.  

W procedurze klasycznej, definiowanej w Kodeksie cywilnym projektant, otrzymując wynagrodzenie od inwestora, ma większą swobodę w prezentowaniu rozwiązań projektowych, które są w wyższym stopniu zoptymalizowane niż w procedurze „zaprojektuj i wybuduj”.

Podsumowując należy stwierdzić, że w procedurze „zaprojektuj i wybuduj” wmontowane są mechanizmy osłabiające twórczą działalność projektanta i wdrażanie rozwiązań nowoczesnych i innowacyjnych. Dla przeciwdziałania powyższemu autor wnioskuje by w tych zamówieniach:

a) stosować przetarg ograniczony lub dialog konkurencyjny albo negocjacje z ogłoszeniem i kwalifikowanie na krótką listę 5 do 7 potencjalnych wykonawców (nowa dyrektywa UE dopuszcza nawet 3 wykonawców),

b) wymagać od zakwalifikowanych wykonawców, w ramach oferty opracowania i przedłożenia do oceny wstępnej koncepcji projektowej zamierzenia budowlanego, która będzie przedstawiać oferowany zakres i sposób spełnienia wymagań zamawiającego zawartych w programie funkcjonalno-użytkowym,

c) przewidywać przez zamawiającego zwrot kosztów opracowania wstępnej koncepcji projektowej w równej wysokości dla uczestników tego postępowania. Zwrot kosztów opracowania wstępnej koncepcji powinien równocześnie skutkować udzieleniem zamawiającemu licencji na wykorzystanie, w trakcie realizacji przedmiotu zamówienia, pomysłów zawartych w koncepcjach innych wykonawców uczestniczących w postępowaniu,

d) przyjąć jako podstawę wyboru oferty najkorzystniejszej – zasady oceny wielokryteryjnej, tzn. proponowanej ceny i pozacenowych kryteriów dotyczących oceny przedłożonej wstępnej koncepcji projektowej,

e) przewidywać w trakcie realizacji zamówienia – w ramach kontroli zgodności realizacji z PF-U – konieczność przedłożenia przez wykonawcę do oceny:

– proponowanych rozwiązań zawartych w projekcie budowlanym – przed złożeniem wniosku o pozwolenie na budowę,

– rysunków wykonawczych (projektu wykonawczego) i specyfikacji technicznych – przed ich skierowaniem na budowę.

Kryteria oceny ofert w zamówieniach „zaprojektuj i wybuduj”

Zgodnie z dyspozycją ustawy Pzp cena powinna być zawsze jednym z pośród innych kryterium oceny ofert. Wynika to z rozstrzygnięcia zawartego w art. 91 ust. 2, który mówi, że „kryteriami oceny ofert są cena albo cena i inne kryteria odnoszące się do przedmiotu zamówienia, w szczególności jakość, funkcjonalność, parametry techniczne, zastosowanie najlepszych dostępnych technologii w zakresie oddziaływania na środowisko, koszty eksploatacji, serwis oraz termin wykonania zamówienia”.

W ostatnich latach (2010-2011) zaczęły ukazywać się publikacje dotyczące problematyki pozacenowych kryteriów oceny ofert. Na stronie internetowej Ministerstwa Rozwoju Regionalnego w 2010 r. zostało zamieszczone opracowanie pt. „Kryteria wyboru oferty najkorzystniejszej ekonomicznie – rekomendacje dla beneficjentów realizujących projekty indywidualne”, Warszawa, 20 lipca 2010 r.

W sierpniu 2011 r. Centrum Unijnych Projektów Transportowych udostępniło na swojej stronie internetowej opracowanie pt. „Kryteria oceny ofert – przyjęte rozwiązania i propozycje zmian” (24 str. tekstu).

W ocenie autora dla bieżącej praktyki używania kryteriów, ze względu na prostotę i łatwość ich stosowania, najbardziej przydatna wydaje się metodologia zawarta w opracowaniu wykonywanym dla Ministerstwa Rozwoju Regionalnego.

Ocena ofert to sposób mierzenia stopnia spełnienia przez ofertę preferencji zamawiającego wyrażonych w postaci kryteriów. Zamawiający w ogłoszeniu o zamówieniu określa kryteria i ewentualnie podkryteria, informuje jaką wagę przywiązuje do określonych kryteriów i ewentualnie podkryteriów, a w SIWZ podaje szczegółowy opis tych kryteriów i sposób oceny ofert z ich zastosowaniem oraz szczegółowo opisuje sposób przeprowadzenia oceny, tj. sposób przyznawania poszczególnym ofertom punktacji za poszczególne kryteria i punktacji łącznej, za spełnienie preferencji zamawiającego wyrażonej zastosowaniem wskazanych przez niego kryteriów i ewentualnie podkryteriów.

Kryteria oceny ofert mogą być wymierne i niewymierne. Kryteria wymierne poddają się regułom arytmetycznym, a kryteria niewymierne takim regułom nie poddają się.

Przy stosowaniu kryteriów wymiernych należy rozróżnić dwie okoliczności:

– przypadek I: gdy ofertą najkorzystniejszą jest oferta o najniższej wartości parametru, np. cena, koszty eksploatacji, ilość odpadów, ilość wydalanych do atmosfery gazów lub substancji, albo poziom hałasu, ilość zużywanej energii, albo wody lub czynników produkcji, termin wykonania i inne,

– przypadek II:gdy ofertą najkorzystniejszą jest oferta o najwyższej wartości parametru, np. wydajność, albo zdolność wytwórcza lub usługowa, okres odpowiedzialności wykonawcy – długość okresu gwarancji, trwałość okresu użytkowania i inne.

W przypadku I, tj. gdy najkorzystniejszą jest oferta o najmniejszej wartości parametru stosowana jest formuła:

gdzie:

P – punkty dla oferty ocenianej,

x – parametr liczbowy oferty ocenionej jako najkorzystniejsza tj. o najniższej wartości parametru ze wszystkich ocenianych ofert,

y – parametr liczbowy oferty ocenianej.

W przypadku II, tj. gdy najkorzystniejszą jest oferta o największej wartości parametru właściwa jest formuła arytmetyczna:

gdzie:

P – punkty dla oferty ocenianej,

x – parametr liczbowy oferty ocenionej jako najkorzystniejsza tj. o najwyższej wartości parametru ze wszystkich ocenianych ofert,

y – parametr liczbowy oferty ocenianej.

Liczba 5 – obrazuje przykładową skalę zróżnicowania ocen ofert zastosowaną przez zamawiającego. Przyjmuje się np., że oferta z najniższą ceną otrzymuje 5 pkt., bo to jest oferta najkorzystniejsza cenowo. Także oferty najkorzystniejsze w aspekcie innych kryteriów mierzalnych lub niemierzalnych otrzymują 5 pkt. Pozostałe oferty otrzymują punkty wynikające z zastosowania powyższych wzorów.

Przy kryteriach niewymiernych konieczna jest ich kwantyfikacja. Polega ona na stopniowaniu zakresu (stopnia) spełnienia przez ofertę preferencji zamawiającego wyrażonej w postaci danego kryterium. Każdy ze stopni spełnienia preferencji zamawiającego należy, w ramach danego kryterium lub podkryterium, opisać np. za pomocą wyrazów wartościujących i nadać im określoną wartość punktową, co dokonują osoby oceniające (już na etapie przygotowania SIWZ).

Przy stosowaniu kryteriów niewymiernych oferty muszą być oceniane przez poszczególne osoby na podstawie ich indywidualnych ocen zagadnień objętych kryterium lub podkryterium. Istotnym jest aby dane kryterium lub podkryteria je uszczegóławiające były sformułowane jednoznacznie, a osoby dokonujące oceny były odpowiednio fachowe. Kryteria niewymierne są dopuszczalne ustawą Pzp i są stosowane przy ocenie prac w konkursach na rozwiązania urbanistyczno-architektoniczne (art. 110 do 127).

W opracowaniu wykonanym na potrzeby Ministerstwa Rozwoju Regionalnego przy kryteriach niewymiernych przyjęto następujące zasady:

– ogólną zasadą, że ocena będzie dokonywana według skali punktowej, przy założeniu, że maksymalna punktacja oferty wynosi 500 punktów (wartość punktowa oferty razy wartość punktowa wagi),

– każdemu z kryteriów zamawiający przypisuje wagę, która będzie określać jakie znaczenie ma dane kryterium. Wagę wyraża liczba procentowa (wartość punktowa wagi w %) dla każdego kryterium i podkryteriów z warunkiem, że wszystkie kryteria łącznie (suma) stanowią 100%,

– dla kryteriów niewymiernych, oraz podkryteriów je uszczegółowiających i objaśniających stosuje się stopniowanie zakresu (stopień) spełnienia przez ofertę preferencji zamawiającego wyrażonej w postaci danego kryterium lub podkryteium według następującej zasady:

●   5 pkt. (jako max) dla ocen: dobry, spełnia, kompletny, satysfakcjonujący itp.,

●   3 pkt. przy ocenie: dostateczny, częściowo spełnia, przeciętny, z niewielkimi uchybieniami,

●   1 pkt. przy ocenie: niedostateczny, nie spełnia, wadliwy, niekompletny itp.

Celem zwiększenia zróżnicowania oceny zamawiający może zastrzec, że punktacja może być wyrażona w ułamkach punktów, np. 3½. W ocenie porównawczej poszczególnych ofert wygodnie jest przyjąć zasadę, że oferta spełniająca w najwyższym stopniu preferencje zamawiającego będzie punktem odniesienia przy ocenie pozostałych ofert w ramach danego kryterium lub podkryterium i otrzyma ocenę 5 pkt.

Jeżeli ocenę punktową wykonują poszczególni członkowie komisji lub specjaliści np. z izb zawodowych inżynierów, architektów lub urbanistów, to za dane kryterium lub podkryterium przyjmuje się punkty będące średnią arytmetyczną z punktów podanych przez wszystkich członków komisji, biorących udział w ocenie.

Dla oceny oferty obliczone punkty należy przemnożyć przez wagę przypisaną do danego kryterium lub podkryterium, korzystając z formuły:

O = P x W

gdzie:

O – ocena za dane kryterium lub podkryterium,

P  – punkty dla oferty ocenianej,

W – waga dla danego kryterium lub podkryterium.

Zamawiający dokumentuje wyniki oceny w karcie indywidualnej oceny ofert oraz sporządza streszczenie oceny i porównania ocenianych ofert.         

Kryteria niewymierne

Dysponowanie wstępną koncepcją projektową przedmiotu zamówienia daje szansę zamawiającemu jej oceny czyli oceny oferty pod względem wartości technicznych, funkcjonalnych i ekonomicznych, czyli oceny jej jakości. Jakość koncepcji projektowej ma kluczowe znaczenie ponieważ wady koncepcji projektu po jego wykonaniu są w zasadzie nieusuwalne.

W ramach oceny wstępnej koncepcji projektowej, która powinna potwierdzać możliwość spełnienia wymagań programu funkcjonalno-użytkowego, zamawiający ma możliwość oceny:

– koncepcji projektowej zagospodarowania działki lub terenu,

– koncepcji projektowej przewidywanych obiektów budowlanych,

– koncepcyjnego projektu technologicznego – jeżeli technologia występuje w przedsięwzięciu,

– oszacowania kosztów realizacji projektowanych obiektów tworzących przedsięwzięcie, a w bliskiej przyszłości także kosztów eksploatacji i likwidacji (jeżeli zamawiający tego wymaga).

Ponadto dysponowanie wstępną koncepcją projektową daje szansę uwzględnienia w ocenie oferty elementów innowacyjnych i nowatorskich, w szczególności gdy w przedsięwzięciu przewidywane są obiekty pełniące funkcje technologiczne. Stwarza to szansę uwzględnienia kryterium innowacyjności, funkcjonalności oraz kryteriów środowiskowych i ekonomicznych.

W metodologii oceny zaproponowanej przez autora, jeżeli w ofertach nie będzie elementów innowacyjnych, to wszystkie oferty otrzymają ocenę po 1 pkt., a jeżeli wystąpi oferta zawierającą pomysł innowacyjny lub poprawiający funkcjonalność to otrzyma dobrą (wyższą) punktację, co przy uwzględnieniu wagi stanie się wyróżnikiem dla tej oferty w stosunku do innych ofert. Byłby to mechanizm mobilizujący wykonawców do składania w ofertach pomysłów innowacyjnych lub poprawiających funkcjonalność, albo zmniejszających oddziaływanie na środowisko – wówczas ich oferty nie przegrywałyby tak łatwo z innymi ofertami przewidującymi rozwiązania tradycyjne.

Z powyższego wynika, że podstawowym kryterium oceny w zamówieniach obejmujących „zaprojektowanie i wybudowanie” powinna być ocena wstępnej koncepcji projektowej, przedłożonej przez wykonawcę w ramach oferty, w aspekcie spełnienia wymagań zawartych w programie funkcjonalno-użytkowym pod względem wartości technicznych i funkcjonalnych oraz innowacyjności, aspektów środowiskowych i ekonomicznych.

Podkryteriami dla oceny propozycji zawartych w opracowanej wstępnej koncepcji projektowej, mogą być:

– dla wstępnej koncepcji zagospodarowania działki lub terenu:

a) rozmieszczenie obiektów budowlanych na terenie lub działce oraz zachowanie właściwych powiązań i relacji między nimi oraz otoczeniem,

b) uwzględnienie wymagań wynikających z dokumentów planowania przestrzennego i ograniczeń związanych z otoczeniem.

– dla wstępnej koncepcji projektowej przewidywanych obiektów budowlanych:

a) wielkość obiektów, ich wymiary, wysokość, kształt i inne,

b) propozycje materiałowe dotyczące obiektów budowlanych,

c) rozmieszczenie programu szczegółowego w obiektach.

– dla proponowanej technologii, jeżeli technologia występuje, tj. dobór technologii w aspekcie:

a) oczekiwań zamawiającego,

b) wymagań ochrony środowiska,

c) minimalizacji zużycia energii, wody i wytwarzania odpadów, emisji do atmosfery szkodliwych substancji.

– dla oszacowania kosztów realizacji projektowanych obiektów tworzących inwestycję oraz w niedalekiej przyszłości także kosztów eksploatacji i likwidacji:

a) kompletność szacunków,

b) prawidłowość szacunków,

przez ich porównanie (odniesienie) do cen rynkowych lub danych kosztowych zamawiającego.

– dla zawartych w ofercie pomysłów innowacyjnych lub poprawiających funkcjonalność:

a) bonus za przydatność i wartość merytoryczną pomysłu innowacyjnego lub funkcjonalnego zawartego w ofercie oraz za jego wpływ na poziom jakości i unowocześnienie przedmiotu zamówienia (skala ocen 5 do 1 pkt),

b) procentowy udział każdego pomysłu w wadze przypisanej do kryterium innowacyjności lub funkcjonalności.

Kolejnym kryterium mogą być propozycje zmian w projektach budynków lub obiektów (podane opisowo), które zapewniałyby uzyskanie korzystniejszych wskaźników zapotrzebowania na energię, zużycie wody, ilości odpadów, emisji do atmosfery szkodliwych substancji itp. np. 20%, 50% itd. w stosunku do wielkości w budynku (obiekcie) referencyjnym, spełniającym aktualne warunki techniczne – wraz z określeniem kosztów ich realizacji i odniesieniem do kosztów budynku (obiektu) referencyjnego.

Byłoby to tzw. kryterium środowiskowe. Zamawiający dysponowałby przesłanką, czy w ramach zmiany umowy (ze spełnieniem warunków art. 144 ust. 1 ustawy Pzp) lub ewentualnej dogrywki nie zapewnić spełnienia ostrzejszych wymagań dla budynków aby uniknąć przebudowy w niedalekiej przyszłości, wynikającej z zapowiadanej zmiany wymagań dla budynków (obiektów).

Podkryteriami dla oceny tego zespołu kryteriów mogą być propozycje dodatkowych działań i urządzeń albo technologii, które zapewniają:

a) zmniejszenie zapotrzebowania na energię,

b) zmniejszenie zużycia wody,

c) zmniejszenie ilości wytwarzanych lub pozostających bezużytecznych odpadów,

d) zmniejszenie emisji do atmosfery szkodliwych substancji,

z określeniem wzrostu kosztów (w kwotach lub w procentach) w stosunku do obiektu spełniającego aktualne przepisy,

Kryterium oceny ofert może być również metodologia wykonywania przedmiotu zamówienia, zawierająca w szczególności opis przewidywanych działań kontrolnych oraz koordynacyjnych, zapewniających wymagany poziom jakości wykonywanych opracowań projektowych i robót budowlanych, z kontrolą postępu prac oraz dotrzymywania planowanego harmonogramu generalnego oraz przekazywania zamawiającemu opracowanych projektów dla ich oceny w aspekcie zgodności z programem funkcjonalno-użytkowym i realizacji robót budowlanych w terminach określonych w harmonogramie, w szczególności w zasadniczych punktach traktowanych jako „kamienie milowe”.

Podkryteriami dla tego kryterium mogą być:

a) kompletność opisu przewidywanych działań koordynacyjnych, kontrolnych lub sprawdzających w trakcie wykonywania projektów i robót budowlanych,

b) kontrola terminów określonych w harmonogramie wykonywania projektów i robót budowlanych, w szczególności ich dotrzymywania w zasadniczych punktach tzw. „kamienie milowe”,

c) organizacja kierowania i nadzoru nad zespołem projektowym i wykonywaniem robót budowlanych w szczególności w aspekcie ich koordynacji i jakości.

Zdaniem autora w zamówieniach obejmujących „zaprojektowanie i wybudowanie” kryterium cenowe powinno ważyć 70 do 50%, a kryterium pozacenowe łącznie powinny ważyć 30 do 50%.

Podsumowanie i wnioski

Dla zapewnienia właściwego poziomu jakości realizacji przedmiotu zamówienia w procedurze „zaprojektuj i wybuduj” zamawiający powinien stosować następujące działania:

1) Tryb przetargu ograniczonego lub negocjacji z ogłoszeniem albo dialog konkurencyjny jako najbardziej właściwe dla wyboru wykonawcy w postępowaniu: „zaprojektuj i wybuduj”.

2) Zamawiający, od zakwalifikowanych wykonawców, w drugim etapie postępowania, tj. w ramach oferty, powinien wymagać przedłożenia wstępnej koncepcji projektowej zamierzenia budowlanego, która będzie przedstawiać oferowany zakres i sposób spełnienia wymagań zamawiającego, zawartych w programie funkcjonalno-użytkowym i precyzować, co obejmuje oferta wykonawcy.

3) Zamawiający powinien przewidywać zwrot kosztów opracowania wstępnej koncepcji projektowej, w równej wysokości dla uczestników tego etapu postępowania. Zwrot kosztów opracowania wstępnej koncepcji powinien równocześnie skutkować udzieleniem zamawiającemu licencji na wykorzystanie, w trakcie realizacji przedmiotu zamówienia, pomysłów zawartych w koncepcjach wykonawców uczestniczących w postępowaniu.

4) Zamawiający przy ocenie ofert i wyborze najkorzystniejszej, powinien oceniać co najmniej wstępną koncepcję projektową i ofertę cenową wykonawcy.

5) Zamawiający powinien zastrzec sobie możliwość wprowadzenia do wybranej oferty korzystnych pomysłów zawartych w ofertach innych wykonawców, korzystając z licencji, przewidując w dokumentach przetargowych przeprowadzenie dogrywki na zasadach konkurencji o realizację tych pomysłów lub w procedurze zmiany umowy z wybranym wykonawcą ze spełnieniem wymagań art. 144 ust. 1 ustawy Pzp.

6) W przypadku gdy w ramach przygotowania postępowania, zamawiający nie zapewnił sobie dysponowania wstępną koncepcją projektową to po rozstrzygnięciu przetargu powinien wymagać w umowie od wybranego wykonawcy przedłożenia do oceny dwóch wariantów koncepcji projektowej lub projektu wstępnego rozwiązania zadania inwestycyjnego.

7) Zamawiający powinien dokonać oceny merytorycznej wariantów i wskazać do dalszych prac wariant, który najpełniej spełnia wymagania zamawiającego zawarte w programie funkcjonalno-użytkowym.

8) W trakcie realizacji zamówienia, w ramach kontroli zgodności z PF-U,
zamawiający powinien wymagać przedłożenia do oceny:

a) proponowanych rozwiązań zawartych w projekcie budowlanym, przed złożeniem wniosku o pozwolenie na budowę,

b) rysunków wykonawczych (projektu wykonawczego) i specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót budowlanych, przed ich skierowaniem na budowę,

9) W procedurze „zaprojektuj i wybuduj” istotne jest zabezpieczenie interesów ekonomicznych podwykonawców, których działalność może wpływać na poziom jakości przedmiotu zamówienia, a w szczególności wykonawców prac projektowych. Są oni zainteresowani jego realizacją na właściwym poziomie jakościowym, a w procedurze tej zostali organizacyjnie i finansowo podporządkowani wykonawcy budowlanemu, który jest zainteresowany zrealizowaniem przedmiotu umowy, ale nie zawsze na odpowiednim poziomie jakościowym. W związku z powyższym zamawiający powinien prowadzić monitoring zmian w umowach o wynagrodzeniach podwykonawców w stosunku do deklarowanych w ofercie generalnego wykonawcy.

Powinno się rozważyć wprowadzenie w przepisach zasady, że wynagrodzenie niewypłacone podwykonawcy, mimo należytego wykonania przez podwykonawcę przedmiotu umowy, podlega zwrotowi do zamawiającego, a nie może stanowić nadzwyczajnej korzyści lidera kontraktu lub generalnego wykonawcy.

Autor jest wieloletnim pracownikiem jednostek projektowania, dyrektorem Zespołu Doradztwa w Izbie Projektowania Budowlanego.