Roboty budowlane zawsze wymagały siły fizycznej i dużych nakładów robocizny, wystarczy wspomnieć gigantyczną pracę, jaką wykonali egipscy robotnicy przy wznoszeniu piramid. W obecnych realiach ani ze względów społecznych, ani ekonomicznych podobny proces nie mógłby się jednak odbyć. Dziś najbardziej uciążliwe prace wykonywane są maszynowo, przy użyciu sprzętu budowlanego i urządzeń.

Kierunek: kompleksowa mechanizacja

Mechanizacja pracy umożliwia wykonywanie robót w skali niedostępnej przy posługiwaniu się wyłącznie siłą mięśni.

Zakres prac, które obecnie można wykonywać maszynowo, a które jeszcze kilkanaście lat temu były wykonywane wyłącznie ręcznie, jest coraz szerszy. Wystarczy wspomnieć o robotach ziemnych związanych z wykopami, betonowaniu fundamentów i stropów przy użyciu betonu dostarczonego betonowozem czy innym transportem. Zastąpienie pracy ludzkich mięśni pracą maszyn pozwala na istotne przyspieszenie proce­su budowlanego, a więc również na oszczędności i obniżenie kosztów realizacji projektu.

Ważną kwestią jest również fakt, że obsługa maszyn i urządzeń wymaga pracy wykwalifikowanego personelu, przez co ogranicza się wpływ przypadkowych i niewykwalifikowanych osób na przebieg prac.

Zakres i sposób mechanizacji jest różny przy różnych robotach budowlanych. Generalnie można wyróżnić dwa rodzaje mechanizacji: częściową i kompleksową.

Pierwsza obejmuje tylko niektóre czynności, najczęściej podstawowe, z pozostawieniem pozostałych kończących daną robotę do wykonania ręcznego. Mechanizacja kompleksowa dotyczy natomiast sytuacji, w których cały proces związany z wykonaniem robót budowlanych realizowany jest w sposób ciągły odpowiednim zespołem maszyn lub urządzeń.

Płytki ceramiczne – maszynowo

Prace glazurnicze prawie w 100% realizowane są tradycyjnymi, ręcznymi metodami, w których zarówno nałożenie kleju, przyłożenie płytek, jak i spoinowanie wykonywane jest bezpośrednio przez człowieka.

Ale w bardzo dużych obiektach, gdzie powierzchnia do ułożenia płytek jest znaczna, stosowana jest metoda maszynowa, nazywana czasami również metodą wibracyjną lub przemysłową. Metodę tą wykorzystuje się np. w halach produkcyjnych, obiektach targowych, produkcyjnych oraz hipermarketach.

Metoda wibracyjna różni się technologią od tradycyjnego układania płytek. Polega na tym, że płytki układane są bezpośrednio na świeżo rozłożonej zaprawie cementowej stanowiącej podkład podłogowy (podkład musi spełniać określone wymagania wytrzymałościowe – w zależności od układu konstrukcyjnego podłogi). Dodatkowo na warstwie zaprawy cementowej stosuje się warstwę sczepną z cementu lub kleju dodatkowo zwilżanych wodą. Warstwa sczepna wspomaga uzyskanie przyczepności międzywarstwowej i jest bardzo istotna.

Kolejną czynnością jest ułożenie płytek na całej powierzchni. W celu ułatwienia układania płytek często stosuje się specjalne szablony, mieszczące po 16 sztuk płytek, które przyspieszają proces ich równomiernego układania na podłożu.

Na ułożone płytki wprowadza się następnie wibrator wałeczkowy, który poprzez drgania wciska płytki w ułożoną zaprawę, wspomagając proces zespolenia oraz zagęszczając podkład.

Metodą wibracyjną mogą być układane płytki ceramiczne prasowane na sucho o niskiej nasiąkliwości wodnej oraz podłogowe płytki klinkierowe. Bardzo istotne znaczenie w tej metodzie ma grubość i format płytek. Proces wibrowania powoduje obciążenia, które mogą uszkodzić płytki o nieodpowiednich parametrach. Dlatego na podstawie dotychczasowych doświadczeń niemieckich zalecane są płytki o małych i średnich wymiarach (maksymalnie 25×25 cm) oraz zwiększonej grubości (powyżej 12 mm).

Wydajność prac przy metodzie wibracyjnej układania płytek określa się nawet na ok. 200 m² przez jedną kilkuosobową ekipę w ciągu dnia roboczego.

Tynki tradycyjne

Maszynowe nakładanie tynków cementowych i cementowo-wapiennych jest o wiele bardziej efektywne od metody tradycyjnej, pozwala bowiem na istotną oszczędność czasu i materiału. Przy takiej technice prowadzenia prac znacznie zmniejsza się ilość odpadów materiału oraz skraca czas wykonywania tynków, a co za tym idzie, daje możliwość szybszego przystąpienia do dalszych prac wykończeniowych budynku.

Technologia obróbki tynków nakładanych ręcznie i maszynowo nie różni się. Inne są natomiast wymagania dla samych materiałów – stosowanie tynków ręcznych do nakładania maszynowego jest wykluczone ze względu na zbyt krótki czas obróbki oraz wielkość uziarnienia suchej mieszanki.

Nakładanie tynku maszynowego odbywa się przy pomocy agregatu tynkarskiego, który miesza zaprawę tynkarską (gotową, z worków lub silosów) z wodą i podaje przygotowaną mieszankę za pośrednictwem węży do dyszy. Tynk bezpośrednio po narzuceniu rozprowadzany jest długą łatą na podłożu i wyrównywany w celu wyprowadzenia płaszczyzn i narożników. Po odpowiednim stwardnieniu zaciera się jego powierzchnię w celu uzyskania tynku o odpowiedniej kategorii.

Szacuje się, że trzyosobowa ekipa przy użyciu agregatu tynkarskiego może w ciągu dnia roboczego wykonać około 80 m² otynkowanej powierzchni.

Tynki gipsowe

To nowoczesne rozwiązanie, stanowiące alternatywę dla znanych i stosowanych od lat na polskich budowach maszynowo nakładanych tynków cementowych. Oprócz tego, że proces nakładania tynku jest maszynowy, to tynki tego typu nakłada się jednowarstwowo, co dodatkowo pozwala na przyspieszenie prac oraz zmniejszenie grubości samej wyprawy tynkarskiej – teoretycznie grubość nakładanego maszynowo tynku gipsowego może wynosić zaledwie 8 mm.

Aplikacja maszynowa ułatwia i przyspiesza prace zwłaszcza na sufitach, nie bez znaczenia jest również fakt, iż możliwe jest uzyskanie bardzo równych i gładkich powierzchni o wysokiej jakości praktycznie w jednym cyklu roboczym.

Po natryskowym nałożeniu tynku powierzchnie wyrównuje się już ręcznie łatą typu „H”, następnie po częściowym stwardnieniu zaprawy dokładnie wyprowadza się płaszczyznę tynku i kąty łatą trapezową.

Kolejną czynnością jest zwilżenie powierzchni odpowiednio stwardniałego tynku wodą w postaci mgły i zatarcie pacą gąbkową celem wyciągnięcia na powierzchnię charakterystycznego mleczka, które starannie rozprowadza się na całej powierzchni ułożonego tynku. Ostatecznym efektem prac jest równa i gładka powierzchnia nie wymagająca dodatkowego wygładzania (przecierki) lub nanoszenia gładzi gipsowej. Szacuje się, że trzyosobowa ekipa może w ciągu dnia roboczego wykonać ok. 120 m² tynku gipsowego.

Prace ociepleniowe

Docieplenia budynków istniejących oraz ocieplenia budynków nowo wznoszonych wykonuje się obecnie metodą kryjącą się za skrótem ETICS, co oznacza złożony system ociepleń ścian zewnętrznych. Jest to nowe nazewnictwo wprowadzone w 2009 roku dla znanego w Polsce od początku lat 90. rozwiązania polegającego na mocowaniu do ścian od strony zewnętrznej układu kilku warstw z różnych materiałów, z których każdy ma do spełnienia określoną funkcję.

Wykonywanie prac etapami i przy użyciu różnych materiałów sprawia, że trudno ten proces zmechanizować. Dlatego maszynowo nakłada się przede wszystkim tynki dekoracyjne, stanowiące zewnętrzną warstwę systemu ociepleń.

Wcześniej najczęściej prace tynkarskie wykonywano ręcznie, co przy dużych powierzchniach elewacji i fakturowanej powierzchni tynku często powodowało kłopoty i w konsekwencji błędy lub niedostatki w estetyce wykonanych prac. Wystarczy tylko wspomnieć o nierównomiernej fakturze tynku wykonywanego przez różnych pracowników na tej samej ścianie, widocznych połączeniach kolejno nakładanych partii tynku czy niedokładnie zatartej powierzchni w narożnikach lub na poziomie pomostów rusztowań.

Proces nakładania tynku w sposób maszynowy, poprzez natrysk, pozwala te wszystkie niedogodności całkowicie wyeliminować. Uzyskana poprzez natrysk faktura co prawda może się różnić od takiej samej uzyskanej ręcznie (kruszywo jest mniej zagęszczone), ale za to jest zawsze równomierna i jednolita – również w miejscach, gdzie przy zacieraniu ręcznym człowiekowi trudno operować pacą. Natryskowe nakładanie tynku eliminuje czynność fakturowania: gotowa powierzchnia uzyskiwana jest od razu, bezpośrednio po zakończeniu natrysku (nakładania) tynku. Pozwala to na skrócenie czasu pracy ekipy tynkarskiej, oszczędność w zużyciu materiału (brak strat przy nakładaniu i większą wydajność tynku) oraz zmniejszenie liczby osób potrzebnych do wykonania prac (co wynika z braku konieczności zacierania).

Wydajność natryskowego nakładania tynku cienkowarstwowego na elewacjach określa się w zależności od rodzaju tynku i sposobu jego przygotowania. Tynki mineralne, które przed aplikacją wymagają jeszcze wymieszania z wodą, pozwalają uzyskać ok. 150 m² powierzchni elewacji, natomiast tynki stanowiące gotową masę (np. akrylowe) nawet ponad 200 m² (ekipa 2-3 osobowa). Do nakładania natryskowego stosuje się specjalnie, przetestowane i zalecane przez producenta, agregaty tynkarskie o określonych parametrach (pod względem ciśnienia roboczego, średnic dysz itp.).

Malowanie natryskowe

W pomieszczeniach i na małych elewacjach malowanie nie jest pracochłonną czynnością i przez sprawna ekipę może zostać szybko zrealizowane. Nieco inaczej wygląda sytuacja w dużych obiektach, gdzie powierzchnia i/lub wysokość elewacji jest znaczna, w budynkach o konstrukcji stalowej z dużą liczbą zakamarków i miejsc połączeń elementów konstrukcyjnych oraz na dachach. W tych miejscach zmechanizowanie cyklu malowania jest bardzo istotne i ma bardzo duże znaczenie dla kosztów całego przedsięwzięcia.

Do malowania dużych powierzchni stosuje się agregaty hydrodynamiczne, które sprężają farbę i pozwalają na natrysk bez użycia powietrza na malowane powierzchnie. Zaletą takiej metody jest oprócz skrócenia czasu malowania również wysoka przyczepność powłoki malarskiej do podłoża oraz możliwość uzyskania idealnie gładkiej powierzchni, dlatego słabiej osadzają się na niej zanieczyszczenia z powietrza. Do tego typu malowania potrzebny jest pistolet natryskowy oraz agregat hydrodynamiczny. Wydajność malowania tą metodą wynosi nawet 1000 m² w ciągu jednego dnia.