Podział materiałów hydroizolacyjnych może być przeprowadzony wg różnych kryteriów. W tabeli poniżej (tabela 1) przedstawiono np. podział na: materiały bitumiczne (kol.1), mineralne (kol. 2) i z tworzyw sztucznych (kol. 3). Biorąc pod uwagę inne kryteria można wymienić:
- materiały bezszwowe (mikrozaprawy, masy KMB, folie w płynie),
- materiały rolowe (folie, membrany, papy),
- materiały służące do uszczelnień szczelin i dylatacji (taśmy, kity),
- materiały służące do izolacji przeciwwilgociowej jak i przeciwwodnej.  
 
1. Podział materiałów hydroizolacyjnych i ich zastosowanie

Tabela 1. Podział materiałów hydroizolacyjnych

Izolacje przeciwwilgociowe (typu lekkiego), jak wspomniano na początku, chronią elementy konstrukcji budowlanych przed wodą nie wywierającą ciśnienia. Będą to np. fundamenty posadowione powyżej poziomu wody gruntowej, narażone tylko na działanie kapilarnie podciąganej wilgoci, ewentualnie wsiąkającej w grunt wody opadowej, elementy narażone na okresowe zraszanie ich powierzchni wodą itp.

W razie występowania parcia wody na elementy konstrukcji budynku stosujemy izolację typu ciężkiego. Są to sytuacje, gdy na skutek przebiegu nieprzepuszczalnych warstw gruntu poziom wody gruntowej podnosi się do poziomu wyższego niż poziom posadowienia budynku lub w obiektach posadowionych w ogóle poniżej poziomu wód gruntowych. Budynek, jeżeli jest podpiwniczony, musi być wtedy posadowiony na płycie fundamentowej.

Problem odpowiedniego zastosowania materiału teoretycznie nie powinien kosztorysanta dotyczyć, izolację wykonuje się z konkretnych - określonych w dokumentacji projektowej  - systemów materiałów. Nierzadko jednak kosztorysant staje przed sytuacją następującą: ściana piwnic z elementów drobnowymiarowych (cegła, bloczek betonowy, itp.), izolacja pionowa z emulsji czy roztworu asfaltowego. Na tej podstawie wykonuje kalkulację na roboty hydroizolacyjne, pomijając sposób przygotowania podłoża – w tym konkretnym przypadku otynkowanie. Dla prac remontowych (renowacyjnych) zagadnienie to staje się wręcz kluczowe, zwłaszcza gdy izolacja ma być wykonana z materiałów rolowych, a podłożem jest stary mur mieszany (cegły i kamienie). Z drugiej strony często zupełnie niepotrzebnie ujmuje się w kosztorysach wykonanie wypraw tynkarskich pod materiały, które mogą być stosowane bezpośrednio na dobrze wyspoinowany mur.

Znowu powraca temat znajomości technologii przez kosztorysanta. Z jego punktu widzenia istotna jest wiedza na temat wymagań stawianych podłożu (z czym wiąże się sposób przygotowania i/lub jego naprawy), sposobu aplikacji materiału uszczelniającego, zużycia, sposobu wykonania detali oraz konieczności wykonania warstw ochronnych. Często zamienia się jeden rodzaj materiału hydroizolacyjnego na drugi, porównując jedynie zużycie i koszt na 1m2, zapominając o wspomnianych wcześniej dodatkowych uwarunkowaniach.

Zalecane zastosowania materiałów do izolacji przeciwwilgociowej podano w tabeli 2a, natomiast do izolacji przeciwwodnej w tabeli 2b.

Objaśnienia do tabel:
- nie nadaje się
+/- z ograniczeniami
+ nadaje się
*) nadaje się do stosowania pod ławami fundamentowymi

Tabela 2a. Materiały zalecane do stosowania w izolacjach przeciwwilgociowych

Tabela 2b. Materiały zalecane do stosowania w izolacjach przeciwwodnych

Podłoże, na którym stosowane są powłoki wodochronne, musi być nieodkształcalne tzn.,że musi przenieść wszystkie oddziałujące na nie obciążenia, zwłaszcza hydrostatyczne parcie wody Podłożem pod powłoki przeciwwodne (dawna izolacja typu ciężkiego) może być tylko odpowiednio zwymiarowane podłoże konstrukcyjne (beton/żelbet, mur). Jego parametry wytrzymałościowe (klasę betonu, cegły/bloczka, zaprawy murarskiej) określa projektant na podstawie obliczeń oraz analizy. Oznacza to, że w żadnej sytuacji podłożem nie może tu być tzw. chudy beton. Izolację przeciwwilgociową (dawną izolację typu lekkiego) można wykonywać na podłożu betonowym (ale nie na chudym betonie), murowym lub na tynku - szczegóły podano w tabeli 3.

W każdym jednak przypadku trzeba w kalkulacji ceny ująć koszty odpowiedniego przygotowania podłoża. Odpowiednie, tzn. dostosowane do specyficznych wymagań każdego z materiałów wodochronnych. Równie istotne jest przyjęcie w kalkulacji odpowiedniej grubości i/lub ilości warstw wykonywanej hydroizolacji. Sytuacji nie ułatwia, zwłaszcza dla tzw. nowych technologii, zarówno brak podstawy normatywnej kalkulacji ( np. odpowiedniego KNR-u), tym bardziej , że nie wszystkie katalogi podchodzą do tego zagadnienia z należytym respektem.
    
Tabela 3.   Rodzaj materiału hydroizolacyjnego w zależności od rodzaju podłoża

¹⁾ nie wolno układać hydroizolacji na tzw. chudym betonie, należy w takim wypadku wykonać konstrukcyjny beton podkładowy
²⁾ mur nie musi być otynkowany, musi jednakże być dobrze wyspoinowany
³⁾ wykonanie warstw wygładzających należy ograniczyć do minimum

2. Rolowe materiały bitumiczne

Rozróżnia się papy asfaltowe oraz papy asfaltowe modyfikowane. Te ostatnie występują najczęściej jako papy termozgrzewalne oraz samoprzylepne membrany.
Papy mogą być mocowane (klejone) do podłoża za pomocą masy asfaltowej lub lepiku – zazwyczaj papy niemodyfikowane, zgrzewane do podłoża (termozgrzewalne) lub mocowane przez przyklejenie (membrany samoprzylepne).

Ze względu na osnowę papy asfaltowe można podzielić na papy:
•    na osnowie z tkanin technicznych,
•    na welonie z włókien szklanych lub tworzyw sztucznych,
•    na włókninie przeszywanej,
•    na taśmie aluminiowej (stosowane są w zasadzie jako paroizolacja),
•    z wkładką miedzianą (stosowane najczęściej w dachach zielonych, jako warstwa odpychająca korzenie).

Papy asfaltowe na welonie z włókien szklanych w gruncie stosowane są w warstwowych izolacjach przeciwwilgociowych. Pap tego typu nie wolno zaginać i wywijać na powierzchnie pionowe. Mogą one stanowić tylko jedną warstwę w wielowarstwowej (min. trzywarstwowej) powłoce.

Tzw. papy na osnowie tekturowej nie są żadnym materiałem hydroizolacyjnym i nie wolno ich przyjmować (stosować) do kalkulacji ceny żadnych powłok hydroizolacyjnych.

Papy termozgrzewalne produkowane są zazwyczaj na osnowie z włókna szklanego lub poliestrowej. Masa asfaltowa, którą powleczona jest osnowa, najczęściej modyfikowana jest elastomerem SBS lub plastomerem APP. Elastomer SBS nadaje papie stabilność formy, dobrą przyczepność do podłoża oraz znaczną elastyczność nawet w niskich temperaturach (do –40°C). Papy tego typu można łączyć z innymi rodzajami pap. Plastomer APP z dodatkiem nasyconych elastomerów poliolefinowych, oprócz stabilnej formy i dobrej przyczepności, zapewnia odporność na działanie kwasów i soli nieorganicznych, ozonu oraz wysokiej temperatury (do +150°C). Papa natomiast staje się dość sztywna w ujemnych temperaturach (–10°C).

Osnową dla membran samoprzylepnych najczęściej jest włóknina poliestrowa, welon szklany, welon szklany + siatka, tkanina szklana oraz osnowa mieszana.

Według normy DIN 18195:2000 w odniesieniu do izolacji przeciwwilgociowej wymagane jest wykonanie minimum jednej warstwy powłoki wodochronnej z papy termozgrzewalnej, membrany samoprzylepnej lub papy klejonej masą asfaltową do podłoża.
Dla izolacji przeciwwodnej według normy DIN 18195:2000 wymagane jest:
•    wykonanie minimalnej trójwarstwowej powłoki wodochronnej z papy klejonej do podłoża (ostatnia warstwa papy musi zostać pokryta masą asfaltową), przy zagłębieniu powyżej 4 m (do 9 m) wymagane jest wykonanie czterowarstwowej powłoki. Przy izolacji z pap klejonych do podłoża wymaga się wykonania ścianki (warstwy) dociskowej.
•    wykonanie minimalnej dwuwarstwowej powłoki wodochronnej z papy termozgrzewalnej na osnowie z siatki lub poliestru. Przy zagłębieniu powyżej 4 m (do 9 m) wymagane jest wykonanie trójwarstwowej powłoki lub zastosowanie jako ostatnia warstwa (od strony naporu wody) papy z wkładką miedzianą (papa na osnowie z siatki lub poliestru + papa z wkładką miedzianą);
•    przy zagłębieniu powyżej 9 m wymaga się stosowania dwóch warstw papy termozgrzewalnej na osnowie z siatki lub poliestru oraz jednej warstwy papy z wkładką miedzianą.
Dla izolacji przeciwwodnych stosowanie warstw wyrównujących należy ograniczyć do minimum. Podłoże powinno być zagruntowane systemowym gruntownikiem.

3. Rolowe materiały z tworzyw sztucznych (folie, membrany)

Na rynku dostępne są folie z polichlorku winylu (PVC), elastomerów poliolefinowych (FPO), polipropylenu (PP), polietylenu (PE), a także na bazie kauczuku (EPDM). Można stosować jedynie takie folie, których łączenie możliwe jest za pomocą kleju systemowego, przez wulkanizowanie lub zgrzewanie. Niedopuszczalne jest użycie folii, które można łączyć tylko przez ułożenie na zakład, ani folii (membran) kubełkowych (niezależnie od sposobu mocowania i łączenia). Folie mogą być układane luźno na podłożu lub klejone do podłoża systemowymi klejami.
Według normy DIN 18195:2000 do izolacji przeciwwilgociowych mogą być stosowane folie grubości nie mniejszej niż 1,2 mm. Grubość ta może zostać zmniejszona do 0,8 mm, gdy stosuje się folię samoprzylepną. Natomiast do izolacji przeciwwodnych mogą być wykorzystywane folie z:
•    PVC-P gr. min. 2 mm, jeżeli uszczelnienie jest wykonywane przez luźne ułożenie materiału; w takiej sytuacji zagłębienie obiektu jest ograniczone do 4 m;
•    PIB (poliizobutylu), PVC-P (z miękkiego polichlorku winylu zbrojonego wkładką z włókniny szklanej) oraz EVA (kopolimeru etylenu z octanem winylu) o gr. min. 1,5 mm, jeżeli powłoka wodochronna jest klejona do podłoża, a zagłębienie obiektu nie większe niż 4 m. Przy większym zagłębieniu wymagana jest folia gr. min. 2 mm;
•    ECB (etylenu, kopolimeru i specjalnego asfaltu) i EPDM gr. min. 2 mm, jeżeli powłoka wodochronna jest klejona do podłoża, a zagłębienie obiektu nie większe niż 4 m. Przy większym zagłębieniu wymagana jest folia gr. min. 2,5 mm
Widać więc, że stosowanie folii o grubości 0,2 mm jest absurdem. Tej grubości folia ulegnie uszkodzeniu najprawdopodobniej już przy układaniu. Podłoże musi być gładkie, wymusza to w zasadzie wykonanie warstw wygładzających. Dla folii klejonych konieczne może być zagruntowanie podłoża (wiążące są wymagania producenta)

4. Lepiki asfaltowe

Lepik asfaltowy stosowany na zimno jest mieszaniną asfaltów, wypełniaczy, plastyfikatorów i emulgatorów/rozpuszczalników. Lepik asfaltowy stosowany na gorąco jest mieszaniną asfaltów z dodatkiem środków uplastyczniających. Lepiki mogą ponadto zawierać dodatki wypełniające (są to tzw. lepiki z wypełniaczami) albo dodatki uplastyczniające i zwiększające siłę klejenia (tzw. lepiki bez wypełniaczy). Nie są odporne na działanie temp. powyżej +60°C oraz są wrażliwe na niskie temperatury oraz przejścia przez temp. 0°C (kruszeją w takich warunkach). Grubość i ilość warstw podano w tabeli 4.

Tabela 4. Grubość warstw różnych rodzajów bezspoinowych materiałów hydroizolacyjnych

 *) gruntowania nie wlicza się do ilości warstw
**) o ile producent dopuszcza takie zastosowanie
***) nakładanie w dwóch zabiegach ułatwia kontrolę poprawności wykonania.
****) niektórzy producenci wymagają wtopienia siatki zbrojącej- jej funkcją jest przede wszystkim wymuszenie odpowiedniej grubości warstwy.

5. Roztwory i emulsje asfaltowe

Ze względu na zastosowanie i właściwości rozróżnia się roztwory i emulsje do:
-    gruntowania
-    wykonywania właściwych powłok uszczelniających
Roztwory/emulsje anionowe stosuje się zasadniczo w okresie letnim. Kationowe w porównaniu do anionowych cechują się szybszym wiązaniem, dlatego zaleca się je stosować przy wilgotnych podłożach oraz w okresach wiosennym i jesiennym. Niejonowe stosuje się głównie do zabezpieczeń podłoży porowatych, ich cechą jest bowiem wolne wiązanie, pozwalające na wniknięcie materiału w pory podłoża.
Ze względu na grubość warstwy nie mają one zdolności mostkowania rys, wymagają więc równego, stabilnego i wysezonowanego podłoża (tynk tradycyjny, beton - po ewentualnym szpachlowaniu wygładzającym). Z tego samego powodu są bardzo wrażliwe na uszkodzenia mechaniczne. Grubość i ilość warstw podano w tabeli 3.

AUTOR: mgr inż. Maciej Rokiel

Polskie Stowarzyszenie Mykologów Budownictwa