1. Wprowadzenie

Wraz z nadejściem kryzysu gospodarczego, dużej puli funduszy europejskich na lata 2007-2013 oraz organizacją Mistrzostw Europy w piłce nożnej w 2012 roku, pojęcie „rażąco niskiej ceny” pojawiało się szczególnie często w informacjach podawanych przez media. Przeważająca większość tych wiadomości dotyczyła zamówień udzielanych na roboty budowlane, a w szczególności dotyczyła budowy dróg szybkiego ruchu oraz autostrad. Jednakże, warto zauważyć, iż informacje te niekiedy stawiały znak równości między „najniższą ceną w postępowaniu” a „rażąco niską ceną”. Co więcej, wielokrotnie media informują, iż ustawę Pzp należy zmienić, gdyż prowadzi ona do obowiązku wyboru oferty najtańszej, co jest oczywiście nieprawdą. Mając to na uwadze, należy się zastanowić, dlaczego problem ten dotyka w szczególności robót budowlanych, jakie prawa i obowiązki znajdują się po stronie zamawiającego i wykonawcy oraz jaki wpływ na przedmiotowy problem mają różne typy kosztorysów.

2. Podstawy prawne „rażąco niskiej ceny”

2.1. Acquis communautaire

Na samym początku zaznaczyć należy, iż zarówno w przepisach dyrektywy klasycznej, jak i ustawy Pzp, brakuje definicji pojęcia „rażąco niskiej ceny”. Uznać to należy za pewną niedoskonałość systemu zamówień publicznych, gdyż ewentualna definicja mogłaby pomóc Zamawiającym oceniać złożone oferty oraz pomogłaby uniknąć problemów, o których będzie mowa dalej. Z drugiej strony, brak definicji może działać na korzyść Zamawiających. Ustalenie sztywnych reguł mogłoby zakłócić rozumienie pojęcie i niebezpieczeństwa związanego z „rażąco niską ceną”. O ile w przypadku małych dostaw czy usług, różnice w cenach mogą być znaczne, o tyle w przypadku robót budowlanych znaczne różnice w zaoferowanych cenach zmuszają do zastanowienia się, czy istnieje możliwość wykonania danego zamówienia za określoną kwotę. Niemniej jednak, w celu poprawnego zrozumienia przyjąć należy, iż „rażąco niska cena” oznacza ofertę z ceną niewiarygodnie niską, znacząco odbiegającą od cen rynkowych. Taka cena może wskazywać na fakt realizacji zamówienia poniżej kosztów ponoszonych przez wykonawcę. Jak wskazał Sąd Okręgowy w Katowicach w wyroku z dnia 28 kwietnia 2008 r. (Sygn. akt XIX Ga 128/08) „można przyjąć, że cena rażąco niska, to taka, która jest nierealistyczna, niewiarygodna w porównaniu do cen rynkowych podobnych zamówień i ewentualnie innych ofert złożonych w toku postępowania o udzielenie zamówienia publicznego”. Tak przyjęte rozumienie „rażąco niskiej ceny” pozwoli na pełniejsze rozumienie problemów poruszanych w niniejszym referacie.

2.2. Prawo krajowe

2.2.1. Szacowanie wartości zamówienia

Czynnością Zamawiającego, która m.in. służyć może jako pomoc przy badaniu, czy oferta zawiera rażąco niską cenę jest, oprócz ofert innych Wykonawców, prawidłowe oszacowanie wartości zamówienia. Przepis art. 32 ust. 1 ustawy Pzp wskazuje, iż „podstawą ustalenia wartości zamówienia jest całkowite szacunkowe wynagrodzenie Wykonawcy, bez podatku od towarów i usług, ustalone przez Zamawiającego z należytą starannością”. Ustawa Pzp nie zawiera definicji działania z należytą starannością, przez co odnieść się bezpośrednio należy do przepisu art. 355 § 1 Kodeksu cywilnego, który wskazuje, iż dłużnik obowiązany jest do staranności ogólnie wymaganej w stosunkach danego rodzaju. Przez „należytą staranność” rozumieć należy „określony sposób postępowania mającego prowadzić do spełnienia świadczenia; pewien model, wzorzec skonstruowany z reguł postępowania (powinności). Chodzi tu o postępowanie oceniane pozytywnie; określenie „staranny” jest tu synonimem takich słów jak: ostrożny, zapobiegliwy, przezorny (przewidujący), rozważny, uważny, rozsądny” (red. E. Gniewek, Kodeks cywilny. Komentarz, C.H. Beck, 2013). Metodologia przyjęta do szacowania wartości zamówienia zależy od rodzaju tegoż zamówienia. Dostawy i usługi mają inną podstawę szacowania, aniżeli roboty budowlane.

Podsumowując przepis art. 33 ust. 1 i 2 ustawy Pzp wskazać należy, iż dotyczy on jedynie robót budowlanych. Definicja robót budowlanych znajduje się w przepisie art. 2 pkt 8 ustawy Pzp – „należy przez to rozumieć wykonanie albo zaprojektowanie i wykonanie robót budowlanych określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 2c lub obiektu budowlanego, a także realizację obiektu budowlanego, za pomocą dowolnych środków, zgodnie z wymaganiami określonymi przez Zamawiającego”. Przepis ten jest lex specialis wobec przepisów Prawa budowlanego. Jeśli Zamawiający zamierza udzielić zamówienia na wykonanie robót budowlanych, obowiązany jest sporządzić kosztorys inwestorski lub dokument zawierający planowane koszty robót budowlanych określonych w programie funkcjonalno-użytkowym. Jeżeli Zamawiający zamierza zlecić Wykonawcy zaprojektowanie i wykonanie robót budowlanych, obowiązany jest ustalić wartość zamówienia na podstawie planowanych kosztów prac projektowych oraz planowanych kosztów robót budowlanych. Szczegóły dotyczące planowania kosztów prac projektowych czy robót zawarte są w treści rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 18 maja 2004 r. w sprawie określenia metod i podstaw sporządzania kosztorysu inwestorskiego, obliczania planowanych kosztów prac projektowych oraz planowanych kosztów robót budowlanych określonych w programie funkcjonalno-użytkowym (Dz. U. Nr 130, poz. 1389). Zgodnie z treścią przepisu art. 35 ust. 1, ustalenie wartości zamówienia dla robót budowlanych następuje nie wcześniej niż 6 miesięcy przed dniem wszczęcia postępowania o udzielenie zamówienia.

Mając na uwadze powyższe, punktem odniesienia w badaniu, czy oferta zawiera rażąco niską cenę, może być szacowana wartość zamówienia (kwota netto). Należy jednak podkreślić, że wyznacznik ten nie jest wiążący i ostateczny, gdyż istnieje prawdopodobieństwo możliwości oszacowania wartości zamówienia z nienależytą starannością. Problem z prawdziwością oszacowanych danych może mieć również miejsce w przypadku zmian na danym rynku.
Przykładem mogą być tu zawirowania w latach 2009-2012, które spowodowały ogromne zmiany na rynkach. Dlatego też, Zamawiający może się opierać
również na cenach innych ofert złożonych w postępowaniu, czy też na wiedzy i doświadczeniu członków komisji przetargowej.

2.2.2. Przepis art. 89 ust. 1 pkt 4 ustawy Pzp

Pierwszym przepisem, w ustawie Pzp, który mówi o „rażąco niskiej cenie”, jest przepis art. 89 ust. 1 pkt 4, który stanowi o tym, iż Zamawiający odrzuca ofertę, jeżeli zawiera rażąco niską cenę w stosunku do przedmiotu zamówienia. Jak wskazała Krajowa Izba Odwoławcza w wyroku z dnia 14 października 2011 r. (Sygn. akt KIO 2109/11) „stwierdzenie rażąco niskiej ceny może nastąpić jedynie w odniesieniu co do całości ceny, po przeanalizowaniu wszystkich okoliczności i elementów kalkulacyjnych, w szczególności, gdy cena w postępowaniu jest ceną ryczałtową. Trudno w takiej sytuacji dojść do takich wniosków (w zakresie rażąco niskiej ceny) po analizie zaledwie kilkudziesięciu spośród kilkuset pozycji kosztorysu ofertowego”. Wskazać należy, iż zgodnie z definicją wyrażoną w przepisie art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy o cenach, ceną jest wartość wyrażoną w jednostkach pieniężnych, którą kupujący jest obowiązany zapłacić przedsiębiorcy za towar lub usługę. W cenie uwzględnia się podatek od towarów i usług oraz podatek akcyzowy, jeżeli na podstawie odrębnych przepisów sprzedaż towaru (usługi) podlega obciążeniu podatkiem od towarów i usług oraz podatkiem akcyzowym. A zatem, mając na uwadze powyższe, cena jest sumą wszystkich elementów składających się na wartość danego zakupu. Na marginesie zwrócić należy uwagę, iż ustawa o cenach w przepisie art. 3 ust. 1 pkt 2 definiuje pojęcie ceny jednostkowej. Może to mieć kluczowe znaczenie dla niniejszego materiału, gdyż, jak wskazano w powyższym wyroku KIO, „rażąco niska cena” jest ceną w rozumieniu przepisu art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy o cenach. Jak wynika bowiem z przyjętej linii orzeczniczej KIO, „rażąco niską cenę należy odnosić do całkowitej ceny oferty, a nie do jej cen jednostkowych. Teza ta jest tym bardziej zasadna w sytuacji, gdy powszechną praktyką przy kalkulowaniu cen ofert jest tzw. „przenoszenie” kosztów prac, które mają być wykonane w terminie późniejszym do pozycji, które będą wykonane wcześniej. Twierdzenie, że niektóre pozycje kosztorysowe w ofercie są znacznie zaniżone nie uzasadnia jeszcze tezy, że cena całkowita oferty nosi znamiona ceny rażąco niskiej” (Wyrok KIO z dnia 24 maja 2012 r., sygn. akt KIO 916/12). Jednakże, KIO wydawała również orzeczenia, które wskazywały, iż „to poszczególne ceny jednostkowe kształtują cenę oferty, przesądzając tym samym o jej wysokości. Zarzut rażąco niskiej ceny należy odnosić tylko do ceny całkowitej, jednak analizie pod kątem rażącego zaniżenia winny podlegać jednostkowe ceny za poszczególne prace, bowiem każdy koszt winien być wyceniony rzetelnie” (Wyrok KIO z dnia 14 grudnia 2012 r., sygn. akt KIO 2632/12).

W tym miejscu warto zwrócić na dane opublikowane przez Prezesa Urzędu Zamówień Publicznych dotyczące funkcjonowania systemu zamówień publicznych w 2012 roku (www.uzp.gov.pl).

2.2.3. Obowiązki Zamawiającego

Zamawiający, już na pierwszy rzut oka, podczas otwarcia ofert może nabrać podejrzeń co do zaoferowanych cen w ofertach. Niemniej jednak, dopiero na etapie badania ofert Zamawiający podejmuje decyzję o zakwalifikowaniu oferty jako zawierającej rażąco niską cenę.

W celu ustalenia, czy oferta rzeczywiście zawiera rażąco niską ceną, Zamawiający ma obowiązek (o czym była mowa w punkcie 2.1. niniejszego materiału) zwrócić się do Wykonawcy o szczegółowe wyjaśnienie czynników wpływających na ukształtowanie ceny, na podstawie przepisu art. 90 ust. 1 ustawy Pzp. Przy czym, decyzją Zamawiającego jest ustalenie, którzy z Wykonawców zostaną wezwani do wyjaśnień w przedmiotowym zakresie. Bowiem, Zamawiający powinien ustalić pewien „próg ostrożnościowy” od którego będzie stosował powyższą procedurę. Niemniej, nie obowiązuje jednoznaczne określenie poziomu różnicy pomiędzy cenami ofert, aby od jego przekroczenia można było mówić o cenie rażąco niskiej (Wyrok KIO z dnia 12 lutego 2009 r., sygn. akt KIO/UZP 126/09). Wskazać również należy na wyrok KIO z dnia 20 marca 2009 r. (Sygn. akt KIO/UZP 284/09), w którym Izba stwierdziła, iż „w przypadku wpłynięcia 14 ofert w przetargu nieograniczonym, różnice w cenach ofert, rzędu kilku procent, co do zasady należy traktować jako prawidłowy objaw konkurencji w ramach reguł wolnego rynku”.

2.2.4. Uprawnienia Wykonawcy

Ustawa Pzp nie daje odpowiedzi, w jakiej formie powinny zostać przekazane wyjaśnienia. Zasadnym wydaje się jednak, aby wyjaśnienia zostały udzielone w takiej formie, w jakiej Zamawiający zwrócił się do Wykonawcy o nie, o ile nie zawarł w wezwaniu lub postanowieniach SIWZ wskazania na odpowiednią formę. Przedstawione w przepisie art. 90 ust. 2 ustawy Pzp elementy są jedynie przykładem tego, co w wyjaśnieniach może zostać uwzględnione, np. oszczędność metody wykonania zamówienia, wybrane rozwiązania techniczne, czy też wyjątkowo sprzyjające warunki wykonywania zamówienia dostępne dla Wykonawcy. Jest to katalog otwarty, zatem Wykonawcy mogą przedstawiać inne powody konstrukcji ceny. Jak wskazała KIO w wyroku z dnia 26 listopada 2012 r. (Sygn. akt KIO 2513/12) „lista czynników będących podstawą oceny wyjaśnień, wskazana w art. 90 ust. 2 p.z.p. nie jest listą wyczerpującą i Zamawiający powinien brać pod uwagę również inne czynniki obiektywne, jeżeli są one przedstawione w wyjaśnieniach przedłożonych przez Wykonawców”. Jednakże, zgodnie z przyjętą linią orzeczniczą KIO, nie mogą to być krótkie i lakoniczne wyjaśnienia. Bowiem, jak wskazała KIO w wyroku z dnia 27 marca 2013 r. (Sygn. akt KIO 593/13) „wykonawca przywołując jedynie ogólnikowo takie okoliczności jak upusty cenowe, z których korzysta, ograniczenia kosztów stałych oraz minimalny poziom zysku, bez podania, w jaki sposób każda z tych okoliczności zaważyła na kwocie jego oferty, nie może wykazać, w jakim wymiarze okoliczności te spowodowały, że jego oferta była tak niska cenowo, co powoduje że jego wyjaśnienia są niewiarygodne”. Dlatego też, Wykonawca, mając na uwadze przepis art. 6 Kodeksu cywilnego, powinien dołożyć wszelkich starań, aby jego wyjaśnienia były szczegółowe i dokładne, a przez to rozwiały wątpliwości Zamawiającego.

3. Wynagrodzenie Wykonawcy

Określenie w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego rodzaju wynagrodzenia oraz zapłata takiego wynagrodzenia stanowią jeden z obowiązków Zamawiającego. Instytucja wynagrodzenia jest elementem essentialia negotii umowy w sprawie zamówienia publicznego.

W przypadku robót budowlanych występują dwa podstawowe typy zapłaty wynagrodzenia należnego Wykonawcy – kosztorysowe oraz ryczałtowe.
Każde z nich, w pewien sposób, wpływa na badanie treści oferty pod kątem rażąco niskiej ceny.

W ustawie Pzp, w obecnym stanie prawnym, nie znajduje się defi nicja jakiegokolwiek typu wynagrodzenia. Jednakże, do dnia 23 października 2008 r. ustawodawca  zasygnalizował wynagrodzenie ryczałtowe w przepisie art. 88 ust. 1 pkt 3 ustawy Pzp. Ustawodawca wskazywał, iż w przypadku oferty z ceną określoną za cały przedmiot zamówienia albo jego część (cena ryczałtowa):

• przyjmuje się, że prawidłowo podano cenę ryczałtową bez względu na sposób jej obliczenia,
• jeżeli cena ryczałtowa podana liczbą nie odpowiada cenie ryczałtowej podanej słownie, przyjmuje się za prawidłową cenę ryczałtową podaną słownie,
• jeżeli obliczona cena nie odpowiada sumie cen ryczałtowych, przyjmuje się, że prawidłowo podano poszczególne ceny ryczałtowe.
  Niemniej jednak, powyższy przepis został z dniem 23 października 2008 r. uchylony.

3.1. Wynagrodzenie ryczałtowe

Przepisem normującym wynagrodzenie ryczałtowe jest przepis art. 632 § 1 Kodeksu cywilnego. Przepis ten stanowi, iż jeżeli strony umówiły się o wynagrodzenie ryczałtowe, przyjmujący zamówienie nie może żądać podwyższenia wynagrodzenia, chociażby w czasie zawarcia umowy nie można było przewidzieć rozmiaru lub kosztów prac. Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 20 listopada 1998 r. (Sygn. akt II CRN 913/97), ryczałt polega na umówieniu z góry wysokości wynagrodzenia w kwocie absolutnej, przy wyraźnej lub dorozumianej zgodzie stron na to, że Wykonawca nie będzie domagać się wynagrodzenia wyższego. Wynagrodzenie ryczałtowe oznacza wynagrodzenie za całość dzieła w jednej sumie pieniężnej lub wartości globalnej. Rozliczenia stron w przypadku zastosowania ryczałtowego charakteru wynagrodzenia w żaden sposób nie opierają się na cenach jednostkowych oraz faktycznie wykonanych świadczeniach. Zatem jeżeli cena, jaka została zastosowana w postępowaniu jest ceną ryczałtową – to Wykonawca, a nie Zamawiający ponosi ryzyko co do poprawności kalkulacji ceny adekwatnej do rozmiaru przedmiotu zamówienia. Z charakteru wynagrodzenia ryczałtowego wynika bowiem, że uwzględnia ono wszystkie koszty związane z wykonaniem robót określonych dokumentacją przetargową oraz specyfikacją techniczną wykonania i odbioru robót. Należy przyjąć, że ryczałt należy się w umówionej wysokości i uprawniony do jego  trzymania w zasadzie nie może żądać jego podwyższenia, chociażby w czasie zawarcia umowy nie można było przewidzieć rozmiaru lub kosztów prac.

Ten sposób ustalania wynagrodzenia niesie ze sobą ryzyko, zwłaszcza dla wykonawców robót budowlanych w zamówieniach publicznych, nie uwzględnienia określonych czynności czy materiałów oraz wzrostu cen i innych elementów mających wpływ na wysokość wynagrodzenia. Przyjmuje się, że takie ryzyko jest dopuszczalne jako mieszczące się w granicach wyznaczonych przez zasadę swobody umów, wyrażoną w przepisie art. 353¹ K.c.

W przypadku postępowań, w których Zamawiający przewidział cenę ryczałtową, istnieje duże prawdopodobieństwo przedstawienia w formularzu ofertowym jedynie tej ceny, ewentualnie z rozbiciem na poszczególne elementy. Nie zmienia to jednak faktu, iż jest to jedynie ogólne, sumaryczne rozbicie zaoferowanej ceny. Jak wskazała KIO w wyroku z dnia 16 kwietnia 2012 r. (Sygn. akt KIO 654/12) „w przypadku ceny ryczałtowej Wykonawcy nie mają obowiązku przedstawiania, tak jak tego domaga się odwołujący, szczegółowej kalkulacji ceny oferty z rozbiciem na ceny jednostkowe”.

Rekapitulując wywód dotyczący wynagrodzenia ryczałtowego, stwierdzić należy, iż mimo zaoferowania ceny globalnej, Zamawiający bardzo często zwracają się do Wykonawców o podanie kalkulacji dotyczących pewnych elementów ceny całkowitej. Pamiętać jednak należy, iż z charakteru ceny ryczałtowej wynika fakt, iż obejmuje ona cały zakres zamówienia. Dlatego też Zamawiający nie powinien wchodzić w szczegóły każdego elementu ceny, lecz winien żądać wyjaśnień dotyczących czynników (ogólnych) składających się na tę cenę.

3.2. Wynagrodzenie kosztorysowe

Podstawą do przyjęcia wynagrodzenia kosztorysowego w przypadku robót budowlanych jest przepis art. 629 K.c., który stanowi, iż jeżeli strony określiły wynagrodzenie na podstawie zestawienia planowanych prac i przewidywanych kosztów (wynagrodzenie kosztorysowe), a w toku wykonywania dzieła zarządzenie właściwego organu państwowego zmieniło wysokość cen lub stawek obowiązujących dotychczas w obliczeniach kosztorysowych, każda ze stron może żądać odpowiedniej zmiany umówionego wynagrodzenia. Przyjmuje się, iż ten rodzaj wynagrodzenia znajduje swoje zastosowanie w przypadku skomplikowanych robót, wymagających złożonych kalkulacji. Ten sposób ustalenia wynagrodzenia jest tylko prognozą czynności, które muszą być zrealizowane. Wobec tego, samo sporządzenie kosztorysu nie zwalnia z konieczności podejmowania innych czynności niezbędnych do zrealizowania przedmiotu umowy. Dlatego też, wysokość umówionego wynagrodzenia może podlegać korekcie na korzyść każdej ze stron.

Ustanawiając wynagrodzenie kosztorysowe, zamawiający jest zobowiązany opisać przedmiot zamówienia za pomocą specyfikacji technicznej wykonania i odbioru robót budowlanych oraz pełnego projektu, który w myśl przepisu § 4 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia w sprawie dokumentacji projektowej zawiera przedmiar robót, stanowiący integralną część dokumentacji projektowej. Za sporządzenie przedmiarów odpowiada zamawiający. A zatem, szczególnie istotnym elementem postępowania o udzielenie zamówienia publicznego będzie złożenie przez Wykonawcę wraz z ofertą kosztorysu ofertowego. W nim bowiem znajdować się będą m.in. ceny jednostkowe, koszty wykonania poszczególnych pozycji, opis czynności, ilość wykonywanych robót, propozycje materiałów, podstawy kosztorysowania.

O ile w przypadku wynagrodzenia ryczałtowego, Zamawiający miał dostęp jedynie do podstawowych danych przedstawionych przez Wykonawcę, o tyle w przypadku wynagrodzenia kosztorysowego ma pełną informację dotyczącą danych przyjętych przez Wykonawcę. Dlatego też, zmieni się katalog punktów, o które pytać może Zamawiający w celu wyjaśnienia wątpliwości dotyczących rażąco niskiej ceny. Jak wskazała KIO w wyroku z dnia 27 września 2012 r. (Sygn. akt KIO 1935/12) „jeśli zgodnie z przyjętym w SIWZ sposobem wynagrodzenia za wykonanie przedmiotu zamówienia będzie wynagrodzenie kosztorysowe, Zamawiający uprawniony jest do analizowania poszczególnych cen jednostkowych, o ile nie traci jednocześnie z pola widzenia globalnej ceny ofertowej brutto. Za okoliczność o obiektywnym charakterze, która mogła wpłynąć na obniżenie ceny ofertowej można uznać to, iż według twierdzeń Wykonawcy posiada on własny las, a zatem we własnym zakresie wykona drewniane elementy budowlane. Za okoliczność o charakterze obiektywnym mogło być również uznane to, że kalkulując cenę jednostkową obniżono cenę niektórych materiałów o wartość składowania – dotyczyło to materiałów, które nie zostały zużyte przy wcześniejszych budowach i są zgromadzone w magazynie. Rolą Wykonawcy jest przedstawienie Zamawiającemu takich danych, które pozwoliłyby ocenić wpływ przywołanych okoliczności na cenę”.

W tym miejscu należy poruszyć kwestię zamówień udzielanych w trybie z wolnej ręki. W przypadku robót budowlanych, istnieje możliwość udzielenia zamówienia na roboty dodatkowe lub uzupełniające, na podstawie przepisu art. 67 ust. 1 pkt 5 i 6. Możliwość udzielenia takiego zamówienia musiała zostać przewidziana w postanowieniach w ogłoszenia o zamówieniu. Wskazać należy, iż w takim przypadku nie istnieje możliwość zaoferowania ceny rażąco niskiej. Bowiem, to Wykonawca sporządza protokół konieczności, a konieczność wykonania robót dodatkowych potwierdził inspektor nadzoru inwestorskiego ze strony Zamawiającego. Protokół konieczności nie jest dokumentem upoważniającym Wykonawcę do żądania zapłaty za roboty dodatkowe, a tym bardziej ofertą (ani w rozumieniu przepisów ustawy Pzp, ani K.c.). Po podpisaniu przez inspektora nadzoru inwestorskiego protokołu konieczności, Wykonawca sporządza kosztorys dodatkowy na roboty wyspecyfikowane w tym protokole oraz aneks do umowy i wszystkie te trzy dokumenty załączone do pisma przewodniego przekazuje Zamawiającemu. Dopiero wtedy Zamawiający szacuje wartość zamówienia. Tym bardziej, że jest to tryb niekonkurencyjny, Zamawiający oraz Wykonawca mogą prowadzić negocjacje dotyczące ceny.

Podsumowując rozważania dotyczące wynagrodzenia kosztorysowego stwierdzić należy, iż możliwość wątpliwości i pytań w tym obszarze, w kontekście rażąco niskiej ceny, jest zwiększona. Bowiem Zamawiający otrzymują kompletny wykaz elementów, które posłużyły Wykonawcy do wyliczenia ceny ofertowej. Niemniej jednak, w podświadomości należy mieć, iż zawsze Zamawiający powinien badać cenę globalną, a badanie cen jednostkowych ewentualnie może mu pomóc w ocenie danej sytuacji.

4. Podsumowanie

Rażąco niska cena, zwłaszcza w ostatnim czasie, nabrała szczególnego znaczenia. Coraz częściej Zamawiający mają wątpliwości względem składanych przez Wykonawców ofert. W przypadku robót budowlanych, gdzie istnieją różne formy wynagradzania, składanie wyjaśnień i rozwiewanie wątpliwości Zamawiającego, może mieć kluczowe znaczenie dla uzyskania danego zamówienia. Dlatego też, Wykonawca winien wiedzieć, czego się może spodziewać przy określonym sposobie  zliczania oraz jak powinien prawidłowo zareagować na działania zamawiającego.

Niniejszy referat sporządzono w oparciu o następujące akty prawne oraz dokumenty:

1. dyrektywa 2004/18/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 31 marca 2004 r. w sprawie koordynacji procedur udzielania zamówień publicznych na roboty budowlane, dostawy i usługi, dalej jako „dyrektywa klasyczna”;
2. ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.), dalej jako K.c.;
3. ustawa z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2013 r., poz. 907 z późn. zm.), dalej jako „ustawa Pzp”;
4. ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2010 r. Nr 243, poz. 1623 z późn. zm.), dalej jako „Prawo budowlane”;
5. ustawa z dnia 5 lipca 2001 r. o cenach (Dz. U. z 2013 r., poz. 385), dalej jako „ustawa o cenach”;
6. rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 2 września 2004 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy dokumentacji projektowej, specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót budowlanych oraz programu funkcjonalno-użytkowego (Dz. U. z 2013 r., poz. 1129),

Dariusz ĆWIK – Partner Zarządzający w Kancelarii Radców Prawnych Ćwik i Partnerzy Spółka Partnerska w Warszawie. W latach 2004-2007 orzekał, jako Przewodniczący Zespołu Arbitrów przy Urzędzie Zamówień Publicznych. Arbiter Sądu Arbitrażowego przy Krajowej Izbie Gospodarczej w Warszawie. Specjalizuje się w prawie zamówień publicznych, prawie cywilnym i prawie autorskim, obsługuje także projekty finansowane ze środków UE. Posiada wieloletnie doświadczenie w doradztwie prawnym na rzecz podmiotów z sektora publicznego, a także z sektora prywatnego. Reprezentuje klientów m.in. przed Krajową Izbą Odwoławczą, sądami powszechnymi czy Główną Komisją Orzekającą ds. Dyscypliny Finansów Publicznych przy Ministrze Finansów.

Piotr PŁACISZEWSKI – Dyrektor Zarządzający w Kancelarii Radców Prawnych Ćwik i Partnerzy Spółka Partnerska w Warszawie. Specjalizuje się w prawie zamówień publicznych. Posiada wieloletnie doświadczenie w doradztwie w zakresie prawa zamówień publicznych na każdym etapie postępowania o udzielenie zamówienia publicznego zarówno po stronie Wykonawcy, jak i Zamawiającego. Prowadzi również audyt oraz kontrolę postępowań o zamówienia publiczne oraz sporządza opinie prawne w zakresie Prawa zamówień publicznych. Swoją praktyką i doświadczeniem zdobytym w zamówieniach publicznych dzieli się także z zamawiającymi i wykonawcami prowadząc szkolenia dla Klientów Kancelarii.