Odpowiada Wiesława Sikorska-Ożgo – Redaktor prowadząca zeszyt Informacja o stawkach robocizny kosztorysowej oraz cenach pracy sprzętu budowlanego IRS

Zespół Redakcyjny  na bieżąco, szczegółowo analizuje poziomy zmian omawianych stawek. Ten obszar badań jest dla nas szczególnie ważny, zwłaszcza w ostatnim okresie, wzmożonego wzrostu wynagrodzeń za pracę.

Średnie krajowe stawki robocizny kosztorysowej netto w poszczególnych rodzajach robót, prezentowane w Informacji o stawkach robocizny kosztorysowej oraz cenach pracy sprzętu budowlanego IRS w IV kwartale 2017 r., wzrosły od 2,4% (w robotach wykończeniowych o wysokim standardzie) do 4,6% (w robotach inżynieryjnych) w stosunku do odpowiednich stawek z IV kwartału 2016 r. W I kwartale br. wzrost średnich stawek we wszystkich rodzajach robót był bardzo wyrównany i wyniósł od 1,73 do 1,92%.

Wszystkie stawki robocizny kosztorysowej publikowane w wydawnictwach SEKOCENBUD pochodzą z badań ankietowych prowadzonych na polskim rynku budowlanym, a nie z przeliczeń kalkulacyjnych, sporządzanych na podstawie danych dotyczących wynagrodzeń pracowniczych i obciążeń płac. Notowania stawek wykonywane są w układzie regionalnym, na podstawie informacji z umów o roboty budowlane – obowiązujących strony w okresie prowadzenia notowań – lub kosztorysów stanowiących podstawę rozliczenia robót realizowanych w tym okresie (w określonym regionie). Nie dokonujemy notowań tylko na podstawie umów zawartych w czasie ich przeprowadzania. W zbiorach zanotowanych i uśrednionych statystycznie danych znajdują się więc informacje o poziomach stawek robocizny kosztorysowej zarówno z umów kontynuowanych, jak i zawartych w okresie prowadzenia notowań. Z uwagi na przyjętą zasadę realizowania badań oraz długookresowość procesów inwestycyjnych i sezonowość robót budowlanych zmiany stawek zwykle nie są gwałtowne lecz rozłożone w dłuższym okresie.

Ponadto przypominamy, że we wszystkich drukowanych informacjach SEKOCENBUD dotyczących stawek i pozostałych cen czynników produkcji (za wyjątkiem narzutów regionalnych) publikujemy trzy poziomy danych: minimalny, maksymalny i średni. Ceny jednostkowe robót do kosztorysu inwestorskiego, zamieszczane w Biuletynach cen robót (budowlanych, instalacyjnych i elektrycznych), również rozpowszechniamy w trzech poziomach. W okresach wzmożonego wzrostu wynagrodzeń, naszym zdaniem, strony powinny ustalać w umowie wykorzystywanie stawek z przedziału pomiędzy stawką średnią i maksymalną, a nie zawsze przyjmować stawkę średnią lub nawet minimalną. Oczywiście zasada ta – w okresach ożywionego ruchu cen – powinna także dotyczyć pozostałych cen czynników produkcji i cen jednostkowych robót. W szczególności powinna być stosowana w ustaleniach stron w zakresie podstaw sporządzania kosztorysu inwestorskiego i kosztorysów na roboty zamienne i dodatkowe.

OWEOB Promocja jako autor i wydawca systemu SEKOCENBUD dostarcza informacji cenowych o jak największym przekroju, ale przy obecnej swobodzie kontraktowej nie narzuca sposobów ich wykorzystywania, co najwyżej podpowiada właściwe rozwiązania. Ostatecznie o sposobie wykorzystania w kalkulacji kosztorysowej danych systemu SEKOCENBUD zawsze decyduje umowa stron, bądź inne dokumenty kontraktowe oraz  kosztorysant. Należy zawsze uwzględniać aktualną sytuację rynkową. W obecnym okresie wzmożonego ruchu cen jak najbardziej uzasadnione jest wykorzystywanie stawek i cen czynników produkcji oraz cen jednostkowych robót wyższych od średnich. Zasada ta jest szczególnie ważna w odniesieniu do kosztorysu inwestorskiego, w którym – przy obecnym stanie prawnym – kosztorysant nie ma możliwości dodatkowego uwzględnienia w wartości kosztorysowej podwyższonego ryzyka wzrostu cen i rezerwy cenowej. Natomiast wykonawcy robót, w okresach nasilonych zmian cen, te czynniki cenotwórcze jak najbardziej uwzględniają  w swoich ofertach. Jest to bardzo ważne zwłaszcza przy przygotowywaniu inwestycji długoterminowych, których okres realizacji często wynosi 2-3 lata.

Na koniec zwracamy uwagę, że w obecnej  praktyce gospodarczej rynkowe poziomy danych wyjściowych do kosztorysowania (stawek robocizny kosztorysowej i narzutów zbieranych z umów aktualnie zawieranych) często nie odzwierciedlają oczekiwań wykonawców robót i kalkulacji szczegółowych cen czynników produkcji przez nich opracowywanych. Przyczyn takiego stanu rzeczy można upatrywać m.in. w tym, że na rynku budowlanym panuje pogląd, iż nakłady rzeczowe robocizny ujęte w bazie normatywnej KNR i KNNR – stanowiącej obok cen czynników produkcji podstawę kosztorysowania – są w przypadku wielu robót znacznie zawyżone. U podstaw takiej opinii leżą przestarzałe technologie i organizacja robót z lat 80-tych ubiegłego stulecia, uwzględnione w tych katalogach. Z tego powodu na rynku budowlanym panuje przeświadczenie, że stawki umowne robocizny kosztorysowej (mnożone w kosztorysach przez zawyżone nakłady robocizny) powinny  być zaniżone w stosunku do stawek kalkulacyjnych, wynikających z rzeczywistych danych płacowych i ich obciążeń.

Jak widać problem jest bardziej skomplikowany niż to się wydaje na pierwszy rzut oka. Zespół Redakcyjny SEKOCENBUD ma świadomość tych wszystkich zjawisk rynkowych, pracuje też nad ulepszaniem i dostosowywaniem metodologii prowadzenia notowań do zmieniającej się sytuacji na rynku budowlanym.