Stawka robocizny kosztorysowej i jej zawartość określona została w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 18 maja 2004r. ^1/ W § 6 pkt 2 rozporządzenia wymieniono składniki, jakie zawiera godzinowa stawka robocizny kosztorysowej.

Są to:
1.    Płace zasadnicze;
2.    Premie regulaminowe;
3.    Płace dodatkowe (dodatki stażowe, inne dodatki regulaminowe);
4.    Płace uzupełniające (wynagrodzenia za urlopy i inne płatne nieobecności, zasiłki chorobowe, odprawy emerytalne, nagrody jubileuszowe);
5.    Obligatoryjne obciążenia płac;
6.    Odpisy na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych.

Wszystkie wyspecyfikowane powyżej elementy składają się na godzinową stawkę robocizny kosztorysowej. Wydawnictwo SEKOCENBUD nie kalkuluje stawek robocizny kosztorysowej lecz je notuje na podstawie prowadzonych badań na  rynku  - z aktualnie opracowanych kosztorysów.

Na przestrzeni wielu lat stawki robocizny kosztorysowej zmieniały się w różnych kierunkach. Były okresy ich dużych wzrostów, jak i spadków. W ostatnim czasie tj. od końca roku 2008 odnotowujemy dużą stabilizację średnich krajowych stawek robocizny kosztorysowej. Dotyczy to w bardzo podobnym stopniu robót instalacji elektrycznych jak i budowlanych (patrz wykres nr 1). Z  wykresu nr 1, na którym przedstawione zostały zmiany średnich krajowych stawek robocizny kosztorysowej dla robót instalacji elektrycznych w relacji do robót ogólnobudowlanych-inwestycyjnych - można wywnioskować, iż pomiędzy rokiem  2008 a 2013 r. a więc w ciągu ostatnich 5-ciu lat maksymalna zmiana średniej wartości stawki robocizny kosztorysowej dla robót instalacji elektrycznych wynosiła  79 groszy. Przenosząc tę różnicę na wartości bezwzględne stawka robocizny kosztorysowej zmieniała się w przedziale od 13,37 zł w III kw. 2008 r. do 14,16 zł w II kw. 2012 r. Tak więc dyspersja w okresie ostatnich 5-ciu lat wynosiła około 6%, a statystycznie średnia krajowa stawka dla robót instalacji elektrycznych wyniosła 13,91 zł.
W tym samym okresie w robotach ogólnobudowlanych średnia stawka robocizny kosztorysowej wahała się od 14,10 zł do 14,75 zł, przy statystycznej stawce średniej wynoszącej 14,36 zł, tak więc rozrzut wynosił 65 groszy, a dyspersja w tym samym okresie wyniosła 4,6%. Natomiast analizując cały okres podany na wykresie (lata 2006-2013) to największy wzrost stawek robocizny kosztorysowej wystąpił w okresie – koniec roku 2006 – koniec roku 2008. Wówczas stawka robocizny kosztorysowej dla robót instalacji elektrycznych z 8,12 zł na koniec 2006 r. wzrosła do poziomu 14,15 zł koniec roku 2008, co w wartości bezwzględnej wyniosło 6,03 zł, a w skali procentowej oznaczało wzrost o 57,4%.

Wydawnictwo SEKOCENBUD generuje wiele danych dotyczących stawek robocizny kosztorysowej. Badania są prowadzone w skali kraju, w regionach we wszystkich miastach wojewódzkich, oraz w dużych miastach w poszczególnych regionach.

Wykres nr 2 pokazuje zróżnicowanie stawek kosztorysowych netto dla robót instalacji elektrycznych
w zakresie minimalna, średnia, maksymalna, w poszczególnych województwach (podane w układzie alfabetycznym). Dane dotyczą III kw. 2013r. W tym kwartale najniższą stawkę zanotowano w regionie opolskim w wysokości 8,50 zł. Natomiast najwyższą w regionie mazowieckim w wysokości 24,00 zł. Są to stawki robocizny kosztorysowej netto. Stawki zbliżone do średniej krajowej wystąpiły w regionach kujawsko-pomorskim, lubuskim, małopolskim. Stawki powyżej średniej krajowej wystąpiły w regionach: dolnośląski, łódzki, mazowiecki (najwyższa 16,31 zł.), opolski, pomorski, śląski i wielkopolski. Stawki poniżej średniej krajowej wystąpiły w regionach:  lubelskim, podkarpackim, podlaskim, świętokrzyskim, warmińsko-pomorskim i zachodnio-pomorskim (najniższa 12,42 zł.).

Na wykresie nr 3 i 4 przedstawione zostały wartości stawek robocizny kosztorysowej w regionach, w przypadku wykresu 3 wybrany został region dolnośląski. Wrocław – stolica regionu ma stawkę średnią najwyższą (16,00 zł) w relacji do stawek, jakie występują w pozostałych dużych miastach województwa dolnośląskiego. Średnia arytmetyczna stawka robocizny kosztorysowej dla robót instalacji elektrycznych dla tego regionu wynosi 14,77 zł. Miasto ze stawką powyżej średniej to: Wrocław. Blisko poziomu średniej stawki w województwie znalazły się Jelenia Góra i Legnica. Pozostałe miasta: Kłodzko, Lubin, Świdnica i Wałbrzych znajdują się poniżej średniej wojewódzkiej. Poza tym na wykresie są pokazane wartości minimalne i maksymalne dla stawek robocizny kosztorysowej w poszczególnych miastach regionu. Kolorem niebieskim oznaczone zostały stawki minimalne, czerwonym maksymalne, a żółtym wielkości średnie.

Wykres 4 przedstawia wartości stawek robocizny kosztorysowej dla regionu lubelskiego. W tym regionie średnia arytmetyczna wartość  robocizny kosztorysowej jest niższa niż w regionie dolnośląskim i wynosi 12,50 zł. Niższe są średnie stawki dla poszczególnych miast regionu i oscylują pomiędzy 12,00 zł., a 12,50 zł. Najczęściej występującą stawką w stolicy regionu Lublinie to stawka 13,00 zł. Najniższą stawkę w kategorii najczęściej występujących odnotowano w Chełmie (12,00 zł), a pozostałe miasta: Biała Podlaska i Zamość znalazły się w grupie miast ze stawką najczęściej występującą w tym województwie i wynoszącą  12,50 zł.   Tu również kolorem niebieskim oznaczone zostały stawki minimalne, czerwonym maksymalne, a żółtym wielkości średnie.

W tym miejscu chciałbym zwrócić uwagę na nową kategorię stawek robocizny kosztorysowej zamieszczoną w wydawnictwach SEKOCENBUD – jest to stawka najczęściej występująca. Stawka najczęściej występująca jest stawką, która w danym okresie zaistniała w największej ilości wycen kosztorysowych. Stawka najczęściej występująca jest stawką realną – realnie występującą w kosztorysach w odróżnieniu od stawek średnich. Stawka średnia jest stawką, której wartość bezwzględna jest wyliczona jako średnia arytmetyczna wartości stawek w określonej grupie. Tak więc stawka średnia jest wielkością i wartością wynikającą z algorytmu przeliczania stawek.
Więcej informacji dotyczących stawek robocizny kosztorysowej dla robót instalacji elektrycznych jak i innych rodzajów robót można znaleźć w wydawnictwie SEKOCENBUD "IRS Informacja o stawkach robocizny kosztorysowej i cenach pracy i najmu sprzętu budowlanego" – wydawnictwo kwartalne, oraz w wydawnictwie miesięcznym "BŁYSKAWICA" .

^1/Rozporządzenie w sprawie określenia metod i podstaw sporządzania kosztorysu inwestorskiego, obliczania planowanych kosztów prac projektowych oraz planowanych kosztów budowlanych określonych w programie funkcjonalno-użytkowym (Dz. U. z 8 czerwca 2004r., Nr 130 poz. 1389).

mgr inż. Andrzej Górniecki
Ekspert SEKOCENBUD